Zeker weten dat je het gelezen hebt: vlees eten kost meer water dan douchen. Ondanks dat de onderliggende boodschap een zeer belangrijke is, vind ik de bijbehorende titels van dit soort artikelen onnodig misleidend. Laat me je uitleggen waarom.
De vergelijking tussen vlees en douchen
Een vriendin stuurde me laatst dit ‘artikel’ van De Speld door: “Eén dag zonder rundvlees bespaart evenveel water als halve maand geen kip eten onder de douche”. Zeker met die foto erbij zorgde dat wel voor wat gegrinnik.
Intussen stipt het wel precies aan waar ik me al een tijdje zit over op te winden: de vergelijking tussen de (on)duurzaamheid van vlees eten en douchen.
Er is haast geen krant of website die er niet mee kopt.
”Met één dag geen vlees eten bespaar je evenveel water als met een maand lang niet douchen”
”Als je minder vlees eet, mag je langer douchen”
”Water besparen? Korter douchen helpt niet”, Wie een biefstuk eet, verbruikt 3.000 liter water, schrijven Arjen Hoekstra en Henriëtte Prast. Verander dáár iets aan.
Mijn probleem hiermee: de titel suggereert dat het enkel om water gaat, terwijl er bij vleesproductie en douchen ook heel andere dingen komen kijken. De vergelijking is krom en vooral de titel is misleidend. Zeker in tijden dat veel mensen niet verder lezen dan die titel, is dat voer voor verkeerde ideeën.
De milieuimpact van vlees
De nieuwsberichten zijn er eigenlijk voor bedoeld om onder te aandacht te brengen dat de productie van vlees zeer veel water kost. Terecht, want een stukje biefstuk heeft vele duizenden liters water gekost.
Dat water gaat niet alleen rechtstreeks naar de koe als drinkwater, maar wordt ook gebruikt voor het land waarop de koe leeft, transport, verpakkingen en vooral naar het verbouwen van het veevoer. Vaak komt het water dat indirect voor onze vleesvoorziening wordt gebruikt uit gebieden waar dat water schaars is en eigenlijk voor lokale voedselproductie nodig is. De nieuwsberichten over al dit watergebruik maken een deel van de verborgen impact van vlees zichtbaar, dus dat is op zich een zeer belangrijke boodschap.
Een deel inderdaad, want naast water kost dat biefstukje ook nog eens heel veel weiland, akkergrond, grondstoffen en pesticiden. Daarnaast veroorzaakt het CO2– en methaanuitstoot. Misschien is de impact nog wel groter als je gezondheidsrisico’s mee zou nemen.
Nog los van dierenleed is het bijzonder inefficiënt om vlees te eten. Voor een kilo kip is ongeveer twee keer zoveel plantaardig voer nodig, voor een koe is dat zo’n 13 kilo. Daarnaast wordt ongeveer de helft van alle graan wereldwijd als veevoer gebruikt. Soms komt dit veevoer zelfs uit gebieden waar mensen honger lijden. Alles voor ons vlees.
De milieuimpact van douchen
Douchen kost ook veel water. Een reguliere douchekop laat zo’n 10 liter per minuut over je heen vallen, een spaarkop zo’n 7-8 liter per minuut en een regendouche 25 liter per minuut. Zeker als je van lang douchen houdt, tikken die liters flink aan.
Maar als het om duurzaamheid gaat, speelt het water zelf een relatief zeer kleine rol. Het reinigen en transporteren van water heeft een geringe impact op het milieu. Het verwarmen van dat water daarentegen is juist zeer belastend.
Over het algemeen verwarmen wij ons douchewater met een gasgestookte ketel. Ongeveer 20% van ons gasverbruik gaat – naast de verwarming die lange winteravonden aanstaat – op aan enkele blijkbaar toch niet zo korte douchebeurten. Gas is een fossiele brandstof en de verbranding daarvan zorgt voor veel CO2-uitstoot. Inderdaad niet zoveel als bij de vleesproductie, maar ook niet bepaald verwaarloosbaar.
Het probleem
Laten we aannemen dat een biefstukje inderdaad 3000 liter water heeft gekost. Voor zoveel water kun je ongeveer 300 minuten douchen. Dat is een maand lang elke dag 10 minuten – of iets korter als je kip- of varkensvlees eet. Wat dat betreft is de kop “Met één dag geen vlees eten bespaar je evenveel water als met een maand lang niet douchen” technisch gezien correct. Of zelfs een onderschatting.
“Als je minder vlees eet, mag je langer douchen” is echter regelrechte onzin. Ja, je bespaart water als je minder vlees eet, maar langer douchen zorgt dus voor heel andere problemen. Het stoort me dan ook enorm dat dit soort koppen suggereren dat lang douchen wel oké is als je af en toe het vlees laat staan. Die lekkere one liner heb ik intussen wel veelvuldig teruggehoord in gesprekken tussen mensen zoals jij en ik.
Onderaan het artikel met de kop “Water besparen? Korter douchen helpt niet” wordt op de valreep nog wel genoemd dat korter douchen voor energiebesparing zorgt, maar tot zover lezen veel mensen niet eens. Vooral als ze daarboven al toestemming denken te hebben gekregen om hun gedrag niet te hoeven veranderen, want dat horen we eigenlijk ook gewoon liever.
Ik begrijp dat de auteurs de hoeveelheid water die de vleesproductie kost op een of andere manier duidelijk willen maken aan de lezers, want 3000 liter zegt ons waarschijnlijk niet zoveel. Misschien moeten we die 3000 liter aanduiden met de inhoud van 50 vuilniszakken, 12,5 grote Kliko’s, 3 bouwafvalzakken of 1 bouwafvalcontainer van 3 kuub. Ik verzin maar wat hoor, maar dan hebben we het tenminste alleen maar over hoeveelheden water en hoop ik van harte dat mensen niet het idee hebben dat ze elke maand een zwembad kunnen maken in zo’n bouwafvalcontainer als ze een keer geen vlees eten. Hoewel, met koud water zou dat alsnog minder erg zijn dan elke dag 10 minuten douchen.
De vergelijking met douchen slaat wat mij betreft dus volledig de plank mis. En dan nemen auteurs die ook nog eens massaal van elkaar over! Het zal wel lekkere clickbait zijn. Kunnen we in het vervolg gewoon schrijven wat we willen zeggen? Dat de vleesproductie vlees relatief belachelijk veel water, land, grondstoffen én dierenleed kost in vergelijking met plantaardig eten en – los daarvan – dat we het zeer milieubelastende gebruik van gas heel goed kunnen beperken door minder lang (of vaak!) te douchen. Dank u wel.
Hear hear! He-le-maal mee eens! Vooral de suggestie dat je iets niet hoeft aan te passen, ‘omdat je al iets groens doet’ vind ik ergerlijk. We moeten mensen stimuleren om op elk vlak hun voetafdruk te verkleinen, op een manier die bij hen past. En hen niet motiveren om maar één dingetje te doen en voor de rest hun hoofd in het zand te houden.
Nou ja, als mensen het echt teveel moeite vinden om zich aan te passen mogen ze zich best tot één ding beperken. Het gaat me er vooral om dat mensen soms haast aangemoedigd worden om langer te douchen, want dat zou toch niet zo erg zijn en dat klopt dus helemaal niet.
Helder verhaal, Linda! Ik denk dat de aanstichter/aanzwengelaar van deze vergelijking (een goedbedoelende) Arjen Lubach is geweest. In ieder geval heb ik hem er voor het eerst over gehoord in zijn (hilarische!) item over vlees eten. Dat item is ook ontzettend veel teruggekeken op youtube.
Ja, Lubach is zeker een van de eersten geweest die de gevolgen van vlees eten bij het grote (Nederlandse) publiek onder de aandacht heeft gebracht en dat vind ik ook zeker fantastisch 🙂 Hij heeft het trouwens wel voornamelijk over het vlees zelf, hoeveel co2-uitstoot dat veroorzaakt, hoeveel water maar ook landbouwgrond dat kost. Heel goed dat hij dat zo duidelijk (en hilarisch inderdaad!) in beeld heeft gebracht en hij heeft tussen de grappen door echt een heel compleet verhaal geschetst.
Die vergelijking met douchen waar ik me juist zo aan stoor, maakt hij op een gegeven moment ook, maar daar ligt zoooo dik de satire bovenop (daarna noemt jij dat je in plaats van vlees eten ook alle kinderen van Anouk een Hummer met stoelverwarming kunt geven) dat je dat niet serieus kan nemen. Het gaat me veel meer om de krantenberichten die met zo’n kop echt veel te kort door de bocht gaan.
Sterk stuk! En ik ben het hier deels mee eens (mag toch ;)?). Dat je het ene goed doet (geen vlees eten), betekent niet automatisch dat je op een ander vlak dan een vrijbrief hebt om te verspillen (uuuuuuuren onder de warme douche staan). Toch denk ik dat dat soort vergelijkingen wel goed zijn. Al is het maar om bewustzijn te creëren. Heel veel mensen hebben nog steeds geen idee van wat er allemaal achter zo’n stukje vlees schuil gaat. En dit soort vergelijkingen spreken nu eenmaal tot de verbeelding. Wel zou het natuurlijk sterker zijn als dan álles in die vergelijking mee te nemen. Dus als je het vergelijkt met douchen, dan ook het gasverbruik meenemen. En het dierenleed (uhm, ok, daarvan weet ik nog niet precies hoe ;)). Hoe dan ook, ik zie voortaan bouwafvalcontainers vol met water voor me als iemand anders een biefstukje op z’n bord heeft liggen :).
Ja, dat bewustzijn is natuurlijk ook het uiteindelijke doel van die artikelen en daar sta ik volledig achter. Het heeft zeker een hoop mensen wakker geschud (waaronder ikzelf!) en geeft aan in welke (enorme) mate vlees eten dan schadelijk is. Als je al die factoren van vlees en douchen bij elkaar op telt, dan ís vlees eten ook daadwerkelijk erger. Het gaat me er hier echt alleen maar om dat die vergelijking met douchen suggereert dat langer douchen dan wel oké is.
Een of andere vergelijking zal inderdaad nodig zijn. Die 3000 liter water als getal spreekt ons niet genoeg tot de verbeelding. Het doel kan soms de middelen heiligen, maar in dit geval stel ik dus voor dat die bouwafvalcontainer een beter middel is dan douchen 🙂
Dit is ongeveer wat ik ook wilde zeggen.
Heel sterk artikel! Even tweeten 😉
Dank je!
Wat een duidelijk verhaal! Ik vond zelf de vergelijking ook al een beetje kort door de bocht, maar het zet wel aan het denken. Helaas zijn vaak diegene die juist meer informatie nodig hebben achter zo’n titel, ook diegene die het artikel vervolgens niet lezen en eigen conclusies trekken. Ik ben het met je eens dat een andere vergelijking mogelijk beter zou zijn, maar ik laat het vlees in ieder geval al weer een paar dagen links liggen 🙂
Goed bezig! En ik heb goede hoop dat het ook bij mensen die niet verder doorlezen alsnog een netto positief effect zal hebben.
Soooo true! Echt een ontzettend scheve vergelijking, die zoveel belangrijke factoren buitenwege laat! Maar ach, alles voor clickbait, inderdaad. Sinds die Verborgen Impact workshop probeer ik holistischer na te denken over mijn gedrag en de consequenties van mijn keuzes. Ik wil je calculator nog steeds een keer invullen; al moet ik eerlijk bekennen dat de moeite die het kost, me nog een beetje tegenhoudt. Maar dat is natuurlijk een hele dikke vette onzinreden. Ik ga het écht eens doen deze week!
(oké een gek bruggetje binnen dit antwoord, haha. Nou ja ;))
Ah, misschien is dat waarom ik me er zo aan stoor. Het is me niet holistisch genoeg. Dat holistisch denken sluipt er bij mij stiekem ook steeds meer in, merk ik. Het klinkt alleen zo zweverig, haha.
Ja, ik ben me ervan bewust dat die calculator veel werk is, maar anders het idee was juist om hem uitgebreider en accurater te laten zijn dan al die voetafdruktesten die er al zijn. Voor mij heeft het echt tot goede inzichten geleidt waar ik echt iets mee kan. Hoewel, de resultaten van de categorie Vliegen had ik misschien liever niet willen weten :/