Wat zijn jouw redenen om het vliegtuig te nemen? Hoewel het vroeger wel anders was, vind ik de meeste redenen tegenwoordig niet zo verantwoord meer. Toch zijn er enkele uitzonderingen.
We weten het onderhand allemaal wel: vliegen is slecht voor het klimaat. Daarnaast veroorzaakt het ook nog eens geluidsoverlast, leidt het tot uitstoot van fijnstof en ontstaan er zorgen over de veiligheid in de lucht en op luchthavens.
Maar ja, we reizen nou eenmaal graag en dan is het vliegtuig soms wel erg verleidelijk!
Er zijn genoeg redenen te verzinnen om in het vliegtuig te stappen. Niet eens zo lang geleden vond ik sommige redenen hartstikke gegrond, andere deugden toen al niet en dan waren er nog een paar die begonnen te knagen. Inmiddels is er het een en ander veranderd. Ik ben een in-principe-niet-meer-vlieger geworden, maar zeg nooit nooit.
Hieronder geef ik veelgehoorde redenen om in het vliegtuig te stappen en vertel ik hoe ik daar op dit moment tegenaan kijk. Het is geen ultieme waarheid, maar mijn veranderlijke opinie. Ik ben benieuwd in hoeverre jij je hierin kan vinden en op welke punten je de afgelopen jaren wellicht ook van mening bent veranderd.
Het vliegtuig gaat toch wel
Deze opmerking is inmiddels al redelijk antiek, maar we horen hem alsnog behoorlijk vaak. Voor die ene specifieke reis die ik op het oog heb, zal het inderdaad weinig uitmaken of er 234 of 235 passagiers in het vliegtuig zitten. Maar iedereen die een ticket boekt, draagt wel bij aan de groeiende vraag naar zitplaatsen. En meer vraag leidt tot meer aanbod, oftewel meer vluchten die ‘toch allemaal wel gaan’, en daardoor een grotere impact op klimaat en milieu. Dit argument is dus regelrechte onzin.
Vliegtuigen worden steeds zuiniger
Vliegtuigen worden steeds iets lichter en efficiënter. Dus ja, vliegtuigen worden iets zuiniger. Helaas is deze winst marginaal tegenover de groei van de luchtvaart. Het is een beetje alsof je light chips koopt, maar er dan wel drie keer meer van eet dan anders. Geen goede reden om te blijven vliegen.
Biobrandstof en elektrisch vliegen komen eraan
In een mooie sprookjeswereld komt de techniek alle problemen voor ons oplossen en kunnen we lekker blijven vliegen. In werkelijkheid gebeurt er nog weinig.
Biobrandstof lijkt veelbelovend, maar kent grote nadelen. Het is nog veel te duur, er is te weinig grondstof en het verbouwen daarvan kan leiden tot ontbossing of concurrentie met voedselgewassen. Elektrisch vliegen lijkt de komende decennia geen reëel alternatief voor grootschalige passagiersvervoer. Bovendien lopen vliegtuigbouwers als Boeing en Airbus enorme risico’s als ze compleet andere toestellen moeten gaan bouwen en kost het sowieso decennia voordat de hele vloot vervangen is. Liever werken ze aan kleine beetjes efficiëntiewinst van de vertrouwde toestellen.
De uitstoot per persoon valt mee doordat je met veel mensen in het vliegtuig zit
In de auto deel je de benzine met hooguit vier andere inzittenden, terwijl een paar honderd mensen geen uitzondering is in een fatsoenlijk formaat vliegtuig. Zorgt dit voor een laag verbruik per persoon?
Het kerosineverbruik per persoon is sterk afhankelijk van de afstand, de bezettingsgraad en het type toestel. In een groter, goed gevuld toestel dat een lange afstand aflegt, is het verbruik per persoon per kilometer inderdaad niet extreem hoog – vergelijkbaar met een auto.
Het probleem is dat je voor het lagere verbruik per kilometer met het vliegtuig wel eerst die grotere afstanden af moet leggen en dan dus alsnog enorme hoeveelheden brandstof verbruikt, simpelweg doordat je meer kilometers aflegt. Over de kortere afstanden verbruikt een vliegtuig juist veel brandstof per kilometer vanwege het grotere aandeel van het stijgen en landen, wat veel energie kost. Op zowel lange als korte afstanden veroorzaakt het vliegtuig per persoon dus behoorlijk veel uitstoot.
Ander vervoer is ook vervuilend
Als je per reizigerskilometer kijkt, is de auto met één persoon vervuilender op de lange afstand. Auto en vliegtuig stoten ongeveer evenveel CO2 per persoon per kilometer uit op afstanden tussen de 700 en 2500 kilometer. Op kortere afstanden kost het vliegtuig aanzienlijk meer energie vanwege het stijgen en landen.
Beter een verdere reis maken dan maar? Nee, juist niet. Zowel de auto als het vliegtuig kosten behoorlijk veel energie per kilometer, dus hoe verder de reis hoe meer uitstoot. De uitstoot per persoon in de auto kun je nog verkleinen door meer passagiers mee te nemen, terwijl er bij de cijfers voor het vliegtuig al rekening is gehouden met een vrij hoge gemiddelde bezettingsgraad. En met de auto zul je niet zo snel verder dan 2500 kilometer reizen, met het vliegtuig doe je dit veel makkelijker.
Op alle afstanden zijn de bus, trein, fiets en benenwagen vele malen zuiniger dan het vliegtuig. Bovendien zijn de auto, bus en trein relatief eenvoudig te vergroenen met hernieuwbare energie, terwijl dit voor vliegtuigen voorlopig nog nauwelijks haalbaar is.
Alternatieven zijn te duur
Ik hoor vaak dat mensen de trein te duur vinden, maar volgens mij is het andersom: het vliegtuig is te goedkoop. Er wordt geen accijns geheven over de kerosine, er zit geen btw op je vliegticket en de luchtvaartindustrie geniet nog andere voordelen.
Het voorstel om vliegreizen duurder te maken, stuit vaak op verzet, want zo wordt vliegen alleen iets voor de rijken. Maar in feite is vliegen al met name voor de rijken en betalen armere mensen die niet of nauwelijks vliegen indirect juist mee aan de voordelen voor de veelvliegers. We hebben daadkrachtige overheden nodig die ervoor zorgen dat de vervuilers een eerlijke prijs betalen en minder bedeelden daar niet onder lijden.
Overigens is een reis per (goedgevulde en/of deel-)auto, bus of trein helemaal niet noodzakelijk altijd zoveel duurder dan het vliegtuig. Net als bij vliegtickets loont het om te speuren naar aanbiedingen voor de trein en veel goedkopere reizen dan met de Flixbus (of fiets!) zul je niet vinden. Zoek eerst eens goed naar de alternatieven, voordat je beweert dat alles zoveel duurder is dan vliegen. En vergeet bij het vliegen niet om ook allerlei toeslagen en het vervoer van en naar dat afgelegen vliegveld mee te tellen.
Ondanks dat volgens mij dus vooral vliegen te goedkoop is, zou het niet verkeerd zijn als met name de trein alsnog wat goedkoper zou zijn. De spoorwegen hebben over het algemeen vrij kleine winstmarges, dus daar valt weinig op te beknibbelen. Wel zouden nationale en Europese overheden de belasting op treinvervoer kunnen verlagen of afschaffen en het zou helpen als verschillende nationale spoorwegbedrijven in Europa beter samenwerken aan internationaal vervoer. Het lijkt me goed om overheden hierop aan te spreken, maar zolang zij weinig doen lijkt me dat geen reden om dan maar te blijven vliegen.
Alternatieven zijn te langzaam
Een vlucht naar Parijs is nog geen uur, terwijl de treinreis er zo’n drieënhalf kost. Alhoewel? Om te vliegen moet je eerst naar een vliegveld, daar uren van tevoren inchecken, dan dat uurtje vliegen, vervolgens nog taxiën, wachten tot je het vliegtuig uit mag, door eindeloze hallen lopen, eventueel op je bagage wachten en dan nog een (half) uur met een metro of bus naar het centrum. Ook naar Brussel, Düsseldorf en Berlijn ben je sneller of nauwelijks langzamer met de trein, terwijl op deze trajecten juist erg veel vliegverkeer plaatsvindt.
Met de trein, bus, auto en/of boot naar Barcelona, Kreta of Turkije zal uiteraard wel een stuk langer duren dan een vliegreis. Maar is dat genoeg reden om dan te gaan vliegen? Binnen Europa kun je juist meteen een leuke road trip maken, waardoor je onderweg verschillende plekken aandoet. Begin je vakantie alvast met de reis zelf. Of kies een andere bestemming die wel binnen aanzienlijke tijd te bereiken is zonder vliegtuig.
Zonder vliegtuig kom ik niet in Australië/Cuba/Argentinië/Filippijnen/etc
Laten we er vanuit gaan dat je geen tijd, middelen en/of zin hebt om maandenlang te reizen over land en met boten om naar zulke bestemmingen te komen. Dan kun je er inderdaad niet anders komen dan met het vliegtuig. Maar waarom wil je hier überhaupt naartoe? Voor een zonvakantie kun je prima dichter bij huis terecht.
Grote, bekende highlights zoals de Chinese muur en Machu Picchu trokken mij ook en stelden bijna nooit teleur, maar bleken meestal niet het hoogtepunt van de reis. Dit soort locaties en natuur zoals regenwoud, koraalriffen en mangroves zijn dan wel dingen die je moet ‘missen’ als je besluit om niet te vliegen en niet de middelen hebt om maanden lang over land en zee te reizen. Maar hoe erg is dat?
Reizen is mijn leven en daarvoor moet ik vliegen
Het klinkt nogal stellig als ik het zo opschrijf, maar dit was voor mij heel lang een reden om te vliegen, terwijl ik wist dat het ‘niet zo goed’ was voor het klimaat. Ik leefde een beetje van vakantie naar vakantie en genoot intens van de voor- en napret.
Ik wist ook heus wel de meeste prachtige plekken in Nederland te vinden en maakte ook trein-, bus- en autoreizen in Europa, maar er was weinig waar ik zo enthousiast van werd als van een verre reis naar een exotisch oord waar alles anders is dan wat ik kende. Ik ging vooral voor landschappen en culturen die we in Europa niet hebben en zulke bestemmingen zijn nou eenmaal niet goed bereikbaar zonder vliegtuig.
Pas sinds ik me bewust ben hoe groot de impact van vliegen echt is en ik dit niet meer kan verenigen met mijn idealen, ben ik anders gaan kijken naar mijn reisgedrag. Om eerlijk te zijn, ging het toch vooral om méér toffe bestemmingen, maar wanneer is het dan ooit genoeg? Leren van andere culturen was inderdaad ook waardevol, maar wat voegt nóg een verre reis nou nog toe? Uiteindelijk wil ik vooral even lekker weg, mooi weer, lekker eten, veel buiten zijn. Reizen kan nog steeds en doe ik nog steeds heel graag, maar nu doe ik het anders. Er zijn plekken die ik nooit zal gaan zien en dat is oké. Er is genoeg wat ik nog wel kan zien.
Mensen die sowieso al nooit vliegen, kunnen er soms een beetje neerbuigend over doen, maar voor iemand van mijn generatie is vliegen en verre reizen maken zo normaal dat het best een ding is om te minderen. Anders dan met stoppen met vlees eten, voelde stoppen met vliegen voor mij veel meer als een offer. Het was dan ook een stapsgewijs traject van veel vliegen via minder en bewuster vliegen naar in principe niet meer vliegen.
Herkenbaar? Neem je tijd, praat erover en hou jezelf scherp. Waarom wil je eigenlijk per se naar die ene verre bestemming? Is er geen alternatief? Is het echt zo erg om iets te moeten ‘missen’ als je er niet naartoe vliegt? Dat laatste was ik zelf oprecht een beetje bang voor – alsof ik mijn enthousiasme gedwongen moest smoren. Nu vind ik het ergens ook wel verhelderend om te weten dat ik op sommige plekken nooit zal komen, want alles van de wereld zien is toch niet haalbaar. En door het verleggen van mijn focus naar wat ik nog wel kan bezoeken, zie ik oprecht beter wat ons eigen continent voor moois te bieden heeft.
Veel landen zijn afhankelijk van toerisme
Er zijn inderdaad landen die veel profijt hebben van toerisme en hierdoor (deels) uit de armoede raken. Dit zijn ontwikkelingen die het steunen waard zijn. Het is alleen te makkelijk om te veronderstellen dat je reis naar een minder ontwikkeld land per definitie een positief effect heeft.
Het is lastig om te bepalen in hoeverre onze reizen nou echt wenselijk zijn. Komt je geld wel bij de juiste mensen terecht? Moeten de mensen buiten ons zicht hun inkomsten afstaan aan een onderdrukkende leider of zakenman? Hoeveel profiteert de lokale bevolking als je een cruise, resort of luxe hotel boekt? Heel vaak is het een klein groepje mensen dat profiteert, terwijl de rest in armoede blijft óf juist nadelen ervaart door overlast. En gaat het je daadwerkelijk om het helpen van anderen of voornamelijk toch gewoon om je eigen plezier?
Positief willen bijdragen aan een arme gemeenschap kan absoluut ook wel heel goed uitpakken, maar is misschien nog geen reden om vanuit Nederland naar Cambodja te vliegen. De groeiende middenklasse in China en India kan zich bijvoorbeeld ook ‘ontfermen’ over Azië. Dichter bij huis zijn er genoeg leeglopende gebieden die eveneens gebaat zouden zijn bij toerisme waar wij dan naartoe kunnen. En als je toch zo betrokken bent, overweeg dan om ontwikkelingslanden te steunen met het verlenen van microkredieten in plaats van met een bezoek.
Steden als Barcelona, Venetië en Praag zijn toeristen overigens inmiddels liever kwijt dan rijk. Erfgoed als de Taj Mahal, Machu Picchu en onze eigen bollenvelden lopen schade op door de vernietigende effecten van overtoerisme. Het is wel zo netjes om te bedenken welke gevolgen jouw reis heeft voor de plekken die je bezoekt.
We moeten andere culturen bezoeken om elkaar beter te begrijpen
Door het bezoeken van andere culturen heb ik absoluut veel geleerd. Over andere gewoonten, gebruiken, talen, tradities, geschiedenis en architectuur. Maar vooral over dankbaarheid, want niet zelden kwam ik mensen tegen die veel minder geluk hebben in het leven dan ik en er toch het beste van weten te maken.
Culturen die de grootste indruk maakten, verschilden over het algemeen het meest van de onze, dacht ik. Daarom had ik ook lang het idee dat ik er goed aan deed om exotische oorden te bezoeken. Hierbij zag ik een aantal dingen over het hoofd.
Die meest indrukwekkende culturen had ik ook op andere manieren kunnen onderzoeken dan door een persoonlijk bezoek. Natuurlijk is een reis veel indrukwekkender dan een documentaire, maar om me heen zie ik genoeg bewijs van mensen die niet of nauwelijks verre reizen maken en absoluut niet wereldvreemd zijn. Integendeel zelfs, vaak zijn deze mensen van nature al dankbaar en geïnteresseerd in anderen zonder dat daar een reis voor nodig is.
Culturen die veel verschillen van de onze zijn niet per se ver weg en andersom. De Verenigde Staten en Australië zijn wel ver, maar niet het meest spetterend qua cultuur als je het mij vraagt. Daarentegen beleefde ik juist in Slowakije mijn eerste mini-cultuurshock en geloof ik dat er in Oost-Europa ook nog veel te ontdekken is aan andere gebruiken.
Soms maakte een land ook veel indruk op me, terwijl ze eigenlijk helemaal niet zo anders bleken. Misschien is het juist makkelijker om iets van een cultuur mee te krijgen als je er minder ver vanaf staat en dichter bij de mensen kan komen. Gastvrije Finnen en vriendelijke Engelsen kunnen je vragen over hun land meestal beter beantwoorden dan die schattige kinderen in een Birmees bergdorpje.
Tenslotte zag ik die interessante culturen uiteindelijk toch vooral als iets wat mooi meegenomen was op een verre reis en niet per se dé reden om zo’n reis te maken. In de praktijk is het niet overal even makkelijk om echt in contact te komen met de bevolking en in sommige landen kwam mijn cultuurbeleving niet heel veel verder dan observeren, waarbij ik intussen gewoon een buitenstaander bleef. Reizen om elkaar beter te begrijpen gaat in de praktijk dan ook lang niet altijd op.
Ik vlieg maar één of twee keer per jaar
Het klinkt heel bescheiden om ‘slechts’ één of twee keer per jaar te vliegen, maar dat is het bij lange na niet. Steeds meer mensen vliegen vaker en verder en zeker als je dit in je eigen kringen merkt, lijkt het alsof dat de norm is. Maar wist je dat slechts zo’n 20% van de wereldbevolking überhaupt ooit in een vliegtuig gezeten heeft? En dat naar schatting jaarlijks ongeveer 6% van de wereldbevolking in een vliegtuig stapt. Veel mensen vliegen dus helemaal niet. Van alle Nederlanders zorgt ongeveer 8% van de mensen voor 40% van alle vluchten.
Eén of twee keer per jaar vliegen is dus niet weinig, maar het is juist behoorlijk luxe als je überhaupt al kunt vliegen. Bovendien veroorzaakt die ene vlucht dusdanig veel uitstoot dat je hiermee al snel je jaarlijkse ‘budget’ op maakt waarvan je ook nog zou moeten wonen, eten, verplaatsen en consumeren.
Als al die zakenlui tien keer per jaar vliegen, maakt mijn ene vakantie niet uit
Het is een hardnekkig misverstand dat het zakenreizigers zijn die voor het overgrote deel van het vliegverkeer zorgen. Ongeveer 30% van de vluchten is voornamelijk zakelijk. De groei van de luchtvaart wordt juist voor het overgrote deel veroorzaakt door een groei in vakantievluchten.
En dan nog. Al zou er voornamelijk zakelijk vliegverkeer plaatsvinden, praat dit jouw vlucht niet automatisch goed.
Schiphol is de motor van onze economie en moeten we draaiende houden
Onderzoek in opdracht van ons eigen ministerie laat zien hoeveel banen en inkomsten Schiphol oplevert. Dat ziet er behoorlijk indrukwekkend uit, maar naast de baten worden de kosten compleet buiten beschouwing gelaten. Als we alle vrijstellingen van belasting en accijns en schade aan gezondheid en milieu zouden meerekenen, is het nog maar de vraag of we zoveel geld verdienen aan Schiphol. Wel is duidelijk dat we dankzij de luchtvaart meer geld uitgeven in het buitenland tijdens onze vakanties dan dat buitenlandse toeristen bij ons komen uitgeven.
Zelfs al zou Schiphol substantieel rendabel zijn, moeten we ons nog afvragen hoe het dan verder moet. We zullen toch eens van de fossiele brandstoffen af moeten en het huidige beleid is achterhaald. Gelukkig blijkt uit onderzoek dat groei van de luchtvaart helemaal niet nodig is. Transformatie naar een ander soort hub kan er bovendien voor zorgen dat er nieuwe banen gecreëerd worden, de leefomstandigheden er op vooruit gaan en er nog steeds inkomsten gegenereerd kunnen worden.
Ik moet vliegen voor mijn werk
Deze reden wordt vaak genoemd alsof hier niet over te twisten valt. Werk, dus het moet. Maar het interesseert het klimaat natuurlijk geen zak of je een pretreisje of een zakenreis maakt. Uitstoot is uitstoot. Het is niet dat uitstoot die je namens je werk maakt ineens niet meetelt.
Skype is toch niet zo fijn als persoonlijk contact, ik moet er naartoe van de baas, reizen met de trein duurt te lang en dat ene congres is écht te belangrijk om niet bij te zijn. Waarschijnlijk allemaal redenen die af en toe daadwerkelijk van toepassing zijn, maar het mag allemaal wel wat kritischer wat mij betreft.
Zijn al die meetings wel echt zo belangrijk? Moet je er per se met zoveel mensen naartoe? Kun je ter plekke een werknemer inhuren? Gebruik je dat congres niet stiekem als excuus om een reisje te kunnen maken? In veel bedrijven zal het niet gewoon zijn om tegen het verzoek van je baas in te gaan of om een Skype-meeting voor te stellen, maar ook als werknemer kun je je verantwoordelijkheid nemen. Sterker nog, je kunt flink veel verschil maken als je een paar collega’s of zelfs het hele bedrijf weet te verleiden om eveneens bewust om te gaan met vliegreizen.
Het hoeft overigens niet meteen ‘alles of niets’ te zijn. Juist het schrappen van de meer overbodige snoepreisjes is relatief makkelijk en heeft meteen een groot effect.
Rutte, Klaver en Jetten vliegen ook!
Eh, oké.
Maar ik doe al zoveel andere duurzame dingen
Dit was ook een redenen waardoor ik lang dacht dat ik wel kon blijven vliegen. Ik kocht nauwelijks spullen of kleding, at eerst minder en later geen vlees meer, woonde klein en had geen auto. Dan kon ik toch wel een of twee keer per jaar een verre reis maken?
Helaas kwam ik erachter dat dit feestje geen standhield. Een verre vliegreis zorgt voor net zoveel impact als spullen kopen, eten, wonen en ander vervoer voor een heel jaar bij elkaar. En belangrijker nog: de impact van een gemiddelde Nederlander is sowieso al bijna vier keer te groot als we de aarde leefbaar willen houden. Naast mijn andere duurzame gedrag, was dus óók drastisch minderen met vliegen een vereiste. Ik was dus lang niet zo goed bezig als ik vermoedde.
Reken voor jezelf eens uit hoe groot je impact eigenlijk is en op welke manier je deze maakt. Je afval scheiden en alleen dierproefvrije of eerlijke geproduceerde spullen kopen, is absoluut zinvol, maar milieu en klimaat zijn er het meest bij gebaat als je überhaupt minder spullen koopt, weinig dierlijke producten eet en weinig kilometers maakt met zowel auto als vliegtuig. En juist die impact van vliegen schiet al snel door het dak, zodra je kilometers gaat maken.
Zelfs als je op al die vlakken echt zo goed bezig bent, is het dan niet ontzettend zonde als je dat allemaal weer ‘ongedaan’ maakt met één enkele vliegreis? En als je de CO2-uitstoot van hooguit een kortere – waarschijnlijk met ander vervoer vervangbare – vlucht zou kunnen compenseren met zeer duurzaam gedrag, leidt die vlucht alsnog tot geluidsoverlast en de uitstoot van fijnstof.
Als we eindelijk vakantie hebben, laten we graag even alle zorgen los en hebben we geen zin om ons druk te maken over het klimaat. Je verwent jezelf met een fijne vakantie en dan is vliegen soms wel zo makkelijk. Maar juist omdat zo’n vlucht een relatief grote impact heeft, kun je je beter het hele jaar door af en toe laten verleiden om lang te douchen dan dat je eens (of vaker) per jaar een vliegreis boekt ‘omdat je zo hard gewerkt hebt’.
Mijn gedrag is toch maar een druppel op de gloeiende plaat
In je eentje beslissen om niet te vliegen, terwijl je iedereen om je heen wel ziet gaan, voelt compleet nutteloos. Hetzelfde geldt voor heel veel andere duurzame acties. Maar het gaat om het gezamenlijke effect en jouw acties reiken meestal veel verder dan alleen jouzelf.
Zo zien we al dat energieleveranciers en banken steeds meer onder druk staan om duurzamer te ondernemen, het groeiende aanbod van vlees- en zuivelvervangers en de opkomst van de deeleconomie. In Zweden is het al veel gebruikelijker dan in Nederland of België om bewust het vliegtuig te laten staan, maar ook hier is er een beweging op komst waarin steeds meer mensen kiezen voor duurzamere manieren van reizen. Als druppel kun je onderdeel worden van een golfbeweging. En anders neem je tenminste je eigen verantwoordelijkheid.
Ik vlieg vanwege vrienden of familie in het buitenland
Tegenwoordig lijkt iedereen wel familie of vrienden in het buitenland te hebben. Het is fijn dat Skype bestaat, maar dat is natuurlijk geen oplossing voor altijd. Het is echter te makkelijk om te zeggen dat je dan wel moet vliegen en daarmee de discussie af doet.
Is vliegen echt nodig? Een weekendje Madrid met de trein of auto is niet te doen, maar als je er meteen drie weken blijft, is het misschien wel een optie. Of kijk of je elkaar ergens halverwege kan treffen.
Zelfs als ander vervoer echt geen optie is, heb je namelijk nog keuze in hoe vaak en hoe lang je daar naartoe gaat. Ga je een aantal keer per jaar een weekendje, één keer in de paar jaar voor langere tijd of ergens daar tussenin? Combineer je het bezoek meteen met een vakantie of boek je daarnaast ook nog een vliegvakantie? Bezoek je ter plekke meteen nog andere mensen? Soms is het veel logischer wanneer de ander naar jou toekomt als die daardoor bijvoorbeeld juist meteen nog meer vrienden of familie kan opzoeken, zodat die niet allemaal achter elkaar een verre reis hoeven te ondernemen.
Voor mij zijn vrienden en familie in het verre buitenland de voornaamste reden waarom ik niet kan en wil beloven dat ik nooit meer zal vliegen. Wel kies ik er voor om niet elk jaar op en neer te crossen en voorlopig alleen uitzonderingen te maken voor bijzondere gebeurtenissen zoals bruiloften en geboortes.
Ik heb een medische noodzaak
Een reden om toch te vliegen die ik je absoluut van harte zou gunnen, is wanneer je dringend medische hulp nodig hebt die je alleen kan krijgen op een plek waar je niet zonder vliegtuig kan komen. Bijvoorbeeld in een noodgeval of vanwege een specialistische behandeling. Ook kan ik me voorstellen dat je wel eens vliegt als als het de enige manier is om familie of vrienden te bezoeken, omdat je om medische redenen niet in staat bent om voor een alternatief te kiezen.
Door te vliegen kan ik een eco-positief effect maken
Tenslotte nog de allerbeste reden om te vliegen wat betreft duurzaamheid: vliegen als je eco-positief effect kan hebben. Bijvoorbeeld als je Al Gore heet en de macht hebt om heel India te overtuigen dat ze van kolen overstappen op windmolen, maar ook als een duurzaamheidsexpert bent die elders heel veel kennis kan overbrengen, waardoor het positieve effect veel groter is dan de negatieve impact van de vlucht.
Dan zou ik zeggen: ga ervoor, compenseer je uitstoot (in veelvoud) en vertel iedereen hoe bewust je gekozen hebt voor je reis.
Vliegen is waanzinig slecht voor het millieu, om over de effecten voor bewoners in de omgeving van vliegvelden nog maar te zwijgen. Daarnaast kun je vliegen niet compenseren. Op 11 km hoogte kun je geen bomen laten groeien. Ik vlieg al sinds 2001 niet meer en ik leef nog.
Ik reis wel beperkt met de auto (10.000 km per jaar) en alleen in Europa.
Het klimaat warmt op en als we niet zeer rigoureuze maatregelen nemen stijgt de temperatuur zeker meer dan 1,5 graad, en ook zeker meer dan 2,0 graden. Want we nemen geen rigoureuze maatregelen. Niet als samenleving en niet als individu. Ik zing het misschien nog wel uit, maar mijn kinderen krijgen er last mee en mijn kleinkinderen krijgen zeker de rekening gepresenteerd voor ons uiterst onverantwoordelijk gedrag. Daarnaast beroven we de aarde van een zeer waardevolle grondstof waar ook onze kleinkinderen en verdere generaties ook nog van moeten leven. Van olie maken we niet alleen kerosine maar bijvoorbeeld ook medicijnen.
Maar helaas zal er veel te weinig worden gedaan zodat de wal het schip zal moeten keren.
En de hypocrisie onder de mensen brr. Meelopen in een optocht voor een betere millieu aanpak en even later dan met vrienden het vliegtuig pakken voor een weekendje Berlijn.
Hoe ver gezonken kun je zijn.
Ik hou er maar mee op.
Mijn gezeur zal toch wel niets helpen.
Niet zo somber, Jan! Je hebt helemaal gelijk over dat vliegen hoor en is het frustrerend om te zien hoe mensen steeds vaker en verder gaan vliegen.
Alleen die hypocrisie is er niet zomaar. Het is lastig voor mensen als ze er achter komen dat ze al jaren iets doen en dat blijkt nu toch wel heel erg slecht voor het klimaat te zijn – ik spreek ook voor mezelf. Dat besef is bij sommigen aan het doordringen en het kost tijd om dat om te zetten in gedrag. Zeker voor jonge mensen waarbij de hele vriendengroep jaarlijks in het vliegtuig springt en jij ineens moeilijk moet gaan doen. En voor iedereen met familie of vrienden in het verre buitenland. De keuze om wel of niet te vliegen heeft vaak een grote sociale component.
Gezeur zal helaas inderdaad weinig helpen, maar met subtiele bewustwording en vooral enthousiast vertellen over alternatieve vakanties kun je misschien best wat mensen doen besluiten om een duurzamere keuze te maken.
Ik vlieg bijna nooit. Op mijn 18e voor het eerst. Ik ben nu 44, en in totaal zo’n 4x gevlogen.
Ik fantaseerde nog wel eens over vaker vliegen, want voor een korte vakantie naar Noorwegen, of in de winter als je met de auto niet echt in het noorden kunt komen, is het wel zo makkelijk (als je de Schiphol-douanestress niet meerekent).
Maar je artikelen hebben me wel aan het denken gezet! Ik zal bij een goedkoop aanbod nu minder snel door de knieën gaan. Des te meer omdat ik sowieso weinig te besteden heb. Eerlijk is eerlijk: als ik rijk was geweest zou de verleiding vele malen groter zijn en was ik ongetwijfeld al in Canada en de VS en Australië en IJsland en vele malen in Noorwegen geweest…
Herkenbaar, ik kwam er de afgelopen jaren achter dat ik als student stiekem behoorlijk duurzaam leefde, puur omdat ik nauwelijks iets te besteden had. Heb je onbewust toch iets goed gedaan 😉
Eigenlijk zou ik het ook nog wel begrijpen als je één keer vliegt om je ultieme droomreis te maken. Dat zou ik mensen gunnen in ieder geval. Dan is het tenminste heel bewust, leef je er naartoe, ga je ongetwijfeld wat langer (combineer VS meteen even met Canada 😉 ) en geniet je nog lang na van die écht bijzondere reis. Goed om te horen dat je nu minder snel zal zwichten voor een korte trip met het vliegtuig!
Wonend onder de rook van Schiphol heb ik steeds meer last van de slechte luchtkwaliteit.
De tropische hitte hier door de klimaatcrisis maakt het toch onnodig om naar verre warme oorden te vertrekken.
Ja, ook ik heb korte en langere vluchten op mijn naam. Dat kan en wil ik niet verzwijgen. Maart trots ben ik daar niet op.
Benauwde groet,
Nooit te oud om te leren en goed dat je daar dus ook voor open staat! Pas sinds ik me bewust ben van de klimaatimpact van vliegen, ben ik pas in gaan zien voor hoeveel overlast het zorgt. Het lawaai, de fijnstof en stikstof. Daar gaat het helaas echt heel weinig over in de politieke discussies over luchtvaart…
Wat een goed doordacht, tof artikel weer, Linda. De meeste van je argumenten sluit ik me direct bij aan; het eerste argument is al zo oud als de weg naar Rome en zo treurig dat je er bijna om moet lachen.
Bij mij is er ook één en ander veranderd. Hoewel ik in mijn leven pas 3x buiten Europa ben geweest, en tien jaar aan één stuk niet buiten Europa heb gevlogen, ben ik nog steeds niet zonder vliegen. Jarenlang al wilde ik met de trein naar Italië, maar steeds strandde ik op lastige sites. Vorig jaar durfde ik eindelijk door te pakken, en het is een fantastische reis geworden. Enig nadeel? Iets meer overnachtingen nodig om op plaats van bestemming te komen, maar ik heb 2 volle weken genoten van het feit dat ik me nu écht niet schuldig hoefde te voelen over de uitstoot van die vakantie.
Tsja, en verder? Ik hoor bij de groep “Ik vlieg maar één of twee keer per jaar”. Ik probeer maximaal één keer per jaar en ga bijvoorbeeld binnenkort per trein naar een congres. De andere congresgangers nemen het vliegtuig, omdat het een Europese bestemming is waar ze veel tijd mee denken te besparen (in dit geval is dat ook echt zo: ik zal een nachttrein moeten nemen). Liever nog zou ik echt niet vliegen, maar het is zo moeilijk te verenigen met verschillende zaken, waarbij de meest belangrijke de mening van mijn vriend is. Wij leven samen echt zo duurzaam mogelijk, maar één mooie reis per 1 à 1.5 jaar is voor ons echt een cadeautje. Vorig jaar was die reis dus met de trein, maar dit jaar niet.
Wat me ook nog erg dwarszit, is wat ik andere generatiegenootjes (de millenials, daar zijn ze weer!) zie doen. Het ergert mij vreselijk dat andere mensen tot wel 10 vluchten per jaar maken (weekendje Spanje, weekendje Portugal, drie weken Azië, wintersport, congres, nog een keer wintersport, weekendje met vrienden, enz.). Het lukt me redelijk goed er niets van te zeggen, en ik probeer hier niets van te vinden, maar ik vind er natuurlijk wel iets van. En, als we even de arme wereldbevolking vergeten voor het gemak, er ontstaat in mijn (niet geheel rationele) brein toch snel iets van: tss, als zij zó vaak vliegen, en ik er zó hard voor werk, dan heb ik toch wel 1x per jaar recht op ‘een mooie reis’?
Waarbij dan dus ook meespeelt dat ik echt nog niet zoveel van de wereld heb gezien als de gemiddelde millenial, maar natuurlijk wel 300% meer dan een kind uit een bijstandgezin dat nooit verder kwam dan Centerparcs met korting.
Moeilijk, niet? Ik kan hier echt mee zitten. Ook met dat ik het moeilijk uit kan leggen aan anderen. Mensen staan er bijvoorbeeld nog lang niet zo voor open als voor vegetarisch eten. Ik heb een tijdje terug eens de impactcalculator even snel ingevuld met een collega, en vliegen kreeg maar een heel klein beetje impact, en “spullen” stuk grotere impact. Zoals ik zei: ik had hem niet zo nauwkeurig ingevuld, en zij concludeerde meteen: “nou, dat vliegen valt dus echt enorm mee!”. Oef, precies het tegenovergestelde bereikt van wat ik probeerde… (Ik haastte me om te zeggen, nee, lees vooral het hele artikel even!, maar ik weet niet of dat heeft geholpen)
Zo, een hele lange reactie voor mijn doen, maar pas 10% van jouw stuk, denk ik. Nogmaals complimenten!
P.S. Om af te sluiten met iets heel gaafs (wat je gerust aan je artikel zou mogen toevoegen): Wist je dat Greta Thunberg per zeilboot onderweg is naar de Verenigde Staten? Zelfs ecohelden kunnen dus met heel weinig uitstoot reizen voor hun tournee!
Zie: https://globalnews.ca/video/5698740/swedish-environmental-activist-greta-thunberg-to-sail-to-the-americas-to-avoid-flying
Dank je wel voor je uitgebreide verhaal. Je bent in ieder geval niet de enige met deze overwegingen. Heel dubbel dat het enerzijds megaverwend is als je überhaupt ooit kan vliegen en je intussen zo veel mensen het tien keer per jaar ziet doen alsof ze in de bus springen. Die stelling over ‘slechts één of twee keer per jaar’ zette ik er dan ook juist bij om mensen er van bewust te maken dat het echt niet heel normaal is wat een relatief kleine groep (onder andere) millenials zo normaal doet lijken. Het zou al zoveel schelen als we niet massaal als kippen zonder kop in het vliegtuig springen en die paar reisjes die je dan wel maakt tenminste nog te koesteren als bijzonder cadeautje in plaats van nog een check van je eindeloze bucketlist.
Wat ik nog had moeten toevoegen is het sociale aspect. Want meestal reis je niet alleen en dan heb je te maken met je partner, vriendengroep, familie of andere reisgenoten. Op Instagram zei iemand ook al treffend dat je bij voeding voor jezelf kan beslissen, maar op reis moet je er toch samen uitkomen. Dan heb je te maken met verschillende wensen, budgetten, gewoontes en andere dingen waar je niet altijd controle over hebt. In groepen is het natuurlijk helemaal lastig om het vliegen aan te kaarten als je zelf recentelijk nog gevlogen hebt, want hypocriet enzo. En je partner moet dagelijks misschien al genoeg dulden van jouw groene gekte, dat je niet over alles moeilijk wil doen. Alleen balen dat nou juist dat vliegen zo relatief vervuilend is. En het is inderdaad nog lang niet zo ingeburgerd als vegetarisch koken.
Probleempje van die impactcalculator is trouwens dat mensen geneigd zijn om te denken dat het wel oké is als je rond of net onder het gemiddelde zit, maar je in werkelijkheid daar fors onder zou moeten zitten. Maandag verschijnt er weer een nieuw jaaroverzicht van mijn weer net niet helemaal vliegtuigloos jaar. Het is ook wat hè? :’)
Jaaa, Greta! Heel tof dat ze dat gaat doen. Er vertrekt ook een Nederlandse groep jongeren per zeilboot naar de klimaattop in Argentinië binnenkort. Ik hoop dat dat heel veel aandacht gaat krijgen 🙂
Mooi stuk, ik zou overal wel op willen reageren, maar dat wordt wat lang. De cijfers over welk deel van de vluchten gemaakt wordt door welk deel van de bevolking schetsen een belangrijk perspectief. Het deel over interculturele ontmoetingen spreekt me ook erg aan. Ik heb ooit een heel bijzondere reis naar Ethiopië mogen maken waar bijzondere en blijvende contacten uit voortkwamen, maar van de gemiddelde trip van drie weken naar Thailand vraag ik me al langere tijd serieus af in hoe het erheen gaan oprecht culturele meerwaarde oplevert. Al met al een stuk vol aanknopingspunten om persoonlijk op te reflecteren. Ik hoop dat velen dat zullen doen, ik zal het in elk geval delen.
Haha, ik hou je niet tegen als je overal op wil reageren hoor 😉 Er is wel een hoop over te zeggen, want ik merk dat de meeste redenen niet óf goed óf slecht zijn. Meestal zijn er allerlei gradaties en daar wil ik mensen juist over aan het denken zetten. Vliegen vanwege andere culturen of buitenlandse familie kan heel zinvol zijn, maar is niet per se altijd een goede reden voor elke vliegreis. Ik hoop dat je wat opschiet met mijn brain farts 🙂
Top! Ik ben ook een fervent reiziger, maar voel ook aan mijn kleine teen dat dit alsmaar moeilijker te verantwoorden valt, en ik wil het ook niet echt meer, maar wil wel nog reizen, dus het is zo moeilijk soms. Maar het is wel een opluchting om enkele van je argumenten te lezen, dat ik niet de enige ben die verre reizen moeilijk kan laten. Ben al heel tijd op zoek naar een toffe bestemming voor in de kerstperiode (te veel ideeën, allemaal met het vliegtuig). Net een weekje geleden bedacht: misschien moet ik eens kijken of ik ergens tof geraak met de trein. De hond kan blijkbaar mee, dus waarom niet… Nu me daar eens op verdiepen, extra aangemoedigd door dit artikel ;-). Bedankt!
Wat goed om te horen, Elyne! Je bent zeer zeker niet de enige die het lastig vindt om minder te vliegen. Ik ben echt een flinke tijd in ontkenning, conflict en zelfs een soort rouw geweest hierover en af en toe is het nog steeds lastig. Het zou al zoveel schelen als iedereen net iets bewuster kiest en niet een weekendje gaat shoppen in New York of een weekje op het strand liggen op Bali bijvoorbeeld. Die winterse vakanties ging ik ook altijd graag naar de zon, maar dat is nu gewoon lastiger. Dan kun je kiezen voor iets minder warm weer (of juist extra winters) zodat je met auto of trein kan of afwachten tot beter voorjaarsweer. Als je echt veel reist kan het misschien al best een vooruitgang zijn als je eerst begin met bijvoorbeeld maximaal één keer per jaar vliegen. Dan heb je misschien minder het gevoel dat je jezelf iets compleet ontzegt en leer je veel bewuster af te wegen wanneer je wel en niet zou vliegen. Hopelijk kan ik je hiermee nog net iets meer aanmoedigen, haha. Succes en laat het vooral horen als je nog ergens over wil sparren of uithuilen 😉
“Het vliegtuig gaat toch wel” is net hetzelfde als “jamaar dat beest is toch al geslacht en anders moeten ze dat vlees weggooien” ivm mensen die niet willen stoppen met vlees eten. Vraag & aanbod, zo is dat…
Ik hoop echt het lief overtuigd te krijgen tot een treinrondreis volgend jaar, maar hij heeft het meer voor actieve (auto)vakanties. We zullen zien 🙂 Het vliegtuig probeer ik alvast te vermijden…
Haha ja, ‘het beest is toch al dood’ is wel een klassieker he? Gelukkig al lang niet meer gehoord 😀
De auto hoeft ook niet zo erg te zijn als je niet belachelijk veel kilometers gaat maken, maar ik kan je de trein wel van harte aanbevelen.
Ik sluit me vooral aan bij het vliegen is te goedkoop. Voor een stedentrip naar Londen betaal je, als je snel bent, minimaal 120 euro per persoon voor je treinticket. Maar dat wordt al snel meer als je op iets gunstigere tijden wil reizen. Alleen doe ik dat wel, ik heb dat geld er wel voor over, maar als je met familie of vrienden gaat die zeer terecht opmerken dat een retourtje met een budgetmaatschappij ruim onder de 100 euro kan liggen, sta je wel met de mond vol tanden. Lang niet iedereen wil meer betalen voor de trein en ik kan maar niet begrijpen dat de EU met z’n hele samen kunnen we wel wat tegen klimaatverandering doen, er niet voor zorgt dat binnen de EU reizen met de trein goedkoper is dan het vliegtuig
Ja, stom is dat hè? Het zou voor iedereen veel makkelijker zijn om voor de trein (of bus of auto) te kiezen als vliegen niet zo goedkoop was. Ik denk alleen echt niet dat de trein nou veel te duur is, maar juist vliegen te goedkoop. Al die vrijstellingen van belasting en accijns zorgen voor oneerlijke concurrentie. Als Europa zou besluiten dat ze milieubelasting zouden doorrekenen, dan wordt vliegen vanzelf veel duurder en kunnen ze misschien wel belastingen verlagen op de trein.
Ik denk wel dat we ook niet teveel in de slachtofferrol moeten kruipen, want het verschil is kleiner dan het vaak lijkt. Mensen met spotgoedkope vliegtickets laten veel vaker van hun aankoop horen dan alle mensen die helemaal niet zulke gunstige vliegprijzen hebben betaald. Andersom geldt ook dat de trein een heel duur imago heeft, maar als je goed zoekt en vooral op tijd boekt het echt niet per se altijd heel veel of überhaupt duurder is dan het vliegtuig.
Hoi Linda, goed artikel weer.
Een reden voor mij om voor het vliegtuig te kiezen is: betrouwbaarheid. Vluchten kunnen ook vertraagd zijn of gecanceld worden, maar in mijn ervaring valt dat altijd wel mee. Ik ben momenteel woonachtig in het buitenland en reis enkele keren per jaar naar Nederland voor een bezoek. Het is voor mij ontzettend belangrijk om duurzaam te leven, dus dat vliegen is me een doorn in het oog. Als ik de mogelijkheid heb om wat langer over mijn reis te doen, ga ik graag met de trein en bus in plaats van met het vliegtuig. Recentelijk vanuit Nederland naar Oslo, waar ik woon, een reis geboekt met de trein naar Hamburg en verder met Flixbus. Die treinreis was helaas een drama! Zou twee keer moeten overstappen, maar de eerste trein hield er halverwege mee op. Ik ben toen verder gereisd met de taxi naar het overstapstation (hallo toch-niet-zo-duurzame autorit), maar was te laat voor de overstap. De taxi heeft mij toen naar het tweede overstapstation gebracht. €360 aan taxikosten… Ik hoop dat ik deze kosten vergoed kan krijgen, maar ik ben bang van niet omdat het zo’n hoog bedrag is. Ik wacht de afhandeling af. Die taxi moest ik wel nemen met het oog op de Flixbus die vanuit Hamburg verder zou gaan. De laatste treinrit liep ook fikse vertraging op waardoor ik bijna een uur later in Hamburg was, en ik had maar een half uur overstaptijd. Ik had het al opgegeven, maar wonder boven wonder heb ik de Flixbus wel gehaald omdat ook die vertraagd was!
Op deze manier is zo’n reis niet bepaald een prettige onderneming. Ik zou dit kunnen voorkomen door langere overstaptijd in te plannen. Helaas wordt dan de reis wel erg lang, hij duurde nu al zo’n 24 uur. Ik vraag me af of ik gewoon veel pech had deze keer. Ik hoop het! Ik wil ook niemand ontmoedigen een reis met de trein/bus te proberen. Hoe dan ook denk ik er nu wel twee keer over na voor ik het weer aandurf met de trein en bus naar Nederland te gaan. Het vliegtuig is toch wat overzichtelijker, qua reisverloop en vooral qua prijs. Dat is voor mij wel echt een voordeel – of eigenlijk een nadeel – aan vliegen.
Oef, dat is wel een pijnlijk verhaal! Ik denk wel dat je echt pech heb gehad, maar ook dat die verbinding helaas best wel slecht is, omdat je er niet onderuit komt om heel veel overstappen te maken.
Bij vliegen gaat het wel bijna altijd goed, maar als het misgaat zijn je problemen al snel groter. Bij een geannuleerde vlucht ben je bijvoorbeeld gewoon het haasje en moet je vaak zelfs de hele vlucht opnieuw boeken en betalen. Soms kun je de volgende dag of nog later pas weg. Het scheelt bij de trein als je alles bij één maatschappij boekt (Deutsche bahn bijvoorbeeld). Zo hadden wij in Duitsland eens vertraging waardoor we een overstap misten en toen werden we gratis en voor niets op de volgende trein ingeboekt. Zolang je de laatste trein of specifieke nachttrein niet mist, is er dan eigenlijk niet zoveel aan de hand. Maar ja, daar had jij net niks aan met je treinen en bus. Heb je al iets gehoord over vergoedingen? Werd er trouwens ook niets geregeld toen die eerste trein ermee ophield? Ik snap dat je snel naar je bestemming wilde, maar soms loont het wel om het ter plekke voor je te laten oplossen, maar dan had je natuurlijk wel eerst zeker willen weten of er ook nog een latere Flixbus was geweest om mee verder te gaan…
Tsja, ik weet niet of er een andere oplossing was geweest dan de taxi. Het voorval vond laat op de avond plaats, dus er waren niet veel voorzieningen beschikbaar op het treinstation. Het treinpersoneel heeft me naar de taxi verwezen, met de boodschap dat je die vergoed kunt krijgen achteraf. Had wel de hele treinreis op één boeking staan, dus hoop dat dat ervoor zorgt dat ik de rekening vergoed krijg, ondanks dat de treinen van verschillende maatschappijen waren. Heb nog niets gehoord over mijn aanvraag, zal je de uitslag laten weten!
Ah ja, dan had je niet echt iets anders kunnen doen. Als het personeel je doorstuurt, hoop ik wel dat je daadwerkelijk kans hebt op vergoeding! Fingers crossed..
Wauw wat een goed artikel! Ik vind het zo knap dat je alles zo goed onderbouwt en onderzoek doet, dankjewel daarvoor! Ik vlieg zelf eigenlijk nooit, ben nog maar één keer het vliegtuig ingestapt en in september ga ik voor de tweede keer. Helaas wel naar Londen, wat prima met de trein/bus had gekund, maar het was via een verrassingsreis van de HEMA dus ik wist niet waar ik heen ging. Ik vind vliegen ook echt veels te goedkoop. Het is natuurlijk jammer als je ineens niet meer naar bepaalde landen kan omdat het onbetaalbaar wordt, maar de impact is echt gigantisch.
Ohh ja, ik zag je insta daarover! Ik was eerst wel enthousiast over die verrassingsreizen zoals ook srprs.me (want verrassing: leuk, spannend!), maar nu ik meer nadenk over het vliegen vind ik het eigenlijk heel raar dat je dan een vliegreis boekt zonder dat je kan beslissen of je überhaupt wel naar die bestemming wil en of een vlucht dan nodig is. Bij srprs.me kun je nog je vervoer kiezen, maar bij Hema is het standaard met het vliegtuig en dan ook nog eens voor een weekendje! Weekendjes zijn voor de Veluwe, haha.
Anyway, Londen is wel heel leuk, dus dan kun je er nu maar beter van genieten 😉
Mooi artikel. Niet helemaal uitgelezen, want erg lang. Ben 53 jaar en weinig gevlogen. Toen ik 16 was als uitwisselingsstudent naar de VS. 1 x naar Barcelona, omdat een vriendin er heel graag naar toe wilde en niemand had om mee te gaan en 1x naar Spanje op vakantie. Reden laatste was een rugoperatie die ik had gehad en niet lang in de auto kon reizen. Anders altijd de auto. Mijn man vliegt voor zijn werk heel erg veel. Denk maar zo dat ze wel energiezuinige machines voor fabrieken verkopen. Zijn ze heel goed in. Ze doen ook wel eens een conference call. Alleen dat laatste werkt niet zo goed bij onderhandelingen. Mist toch de dynamiek van subtiele signalen.
Overigens is het bedrijfsgebouw klimaatneutraal. Rijden ze binnenkort electrisch en bouwen binnenkort groot zonnenpanelenpark op het dak en mogen aan het net gaan leveren. Ik ben zelf behoorlijk anti vliegen, maar toch wil ik in de toekomst nog wel eens vliegen. voor vakantie. Heel diep verlangen om bepaalde plek ooit 1 x te zijn geweest. Wat mij betreft mag een vliegticket heel wat duurder worden.
Dat is heel overwogen allemaal, Paula. Ik denk dat dat het belangrijkste is, dat je niet zomaar gaat zodra het kan. Met werk is direct contact soms inderdaad wel echt belangrijk, maar als je dat kan afwisselen met conference calls, scheelt dat toch al snel veel. En intussen al die andere duurzame aanpassingen doen, dat is top!
Die ene droomreis kan ik me heel goed voorstellen dat je die toch nog eens gaat maken. Hopelijk kun je daar dan ook echt de tijd voor nemen ipv snel een weekje tussendoor. Dat iedereen ter wereld nooit meer gaat vliegen lijkt me niet realistisch, wenselijk of haalbaar, maar als we (ik bedoel eerder mensen zoals ik dan zoals jij ;)) ophouden met onzinvluchtjes dan kan de aarde het misschien best aan als we allemaal één keer die droomreis maken.
Mooie blog! Ik luisterde vandaag de podcast met Lobke Faassen en ben erg gecharmeerd van je geraakt. Wat een mooie, eerlijke kijk heb jij op de wereld! Deze post vind ik heel lastig en confronterend, maar ook erg verhelderend. Mijn broer woont in Nieuw Zeeland en ik vlieg in november voor de eerste keer (en misschien wel de laatste) naar hem toe. Het duurde heel lang voordat ik het durfde te boeken, eigenlijk wil ik niet meer vliegen. Ik kan dit nog steeds niet naar mezelf verantwoorden, behalve dat ik mijn broer ontzettend mis en wil zien waarom hij daar wil wonen. We gaan 4 weken dus dit is een grote reis. Ik heb een boom geplant voor het idee, maar weet dat het niet te verantwoorden is. Lastig!
Ah Rosemarijn, wat lief dat je dat laat weten 🙂
Lastig dilemma heb je. Familie en vrienden in het buitenland vind ik nog steeds wel een van de beste redenen om af en toe toch te vliegen, maar als je eenmaal besloten hebt dat je het eigenlijk niet meer wil, dan is het wel pijnlijk om toch te doen. Maar als je nu toch al besloten hebt, kun je je er maar beter bij neerleggen voor nu en er het beste van maken. Vergeet niet dat het al een hoop scheelt als je niet zomaar elk jaar gaat. Heel goed dat je er meteen een lange reis van kan maken en die boom plant. Probeer er wel gewoon van te genieten tegen die tijd 😉
Pingback: Reizen per vliegtuig - https://plousios.nl
Pingback: BLOG 1 – MELISSA – TRENDY TOURS