Wist je dat je zelf je eigen oesterzwammen kan kweken op koffiedik? Ik deel graag growkitjes uit aan vrienden en collega’s, maar die willen natuurlijk wel graag weten hoe het werkt. In deze handleiding vertel ik je wat je nodig hebt en hoe je het aanpakt.
Oesterzwammen kweken op koffiedik
Een tijdje geleden vertelde ik al over mijn experimenten met het kweken van oesterzwammen. Met behulp van een schimmel kun je het koffiedik dat anders in je groenbak zou belanden omtoveren tot een mooie, eetbare zwam. Verwacht geen enorme voedselvoorraad, maar het is wel erg leuk om eens te proberen, gewoon in je eigen huis.
Intussen ben ik al een tijdje zwammen aan het kweken en heb ik het aardig onder de knie. Na elke paar oogsten schep ik mijn emmer weer om, waarbij er veel schimmels overblijven. Die zou ik weg kunnen gooien, maar het is veel leuker om daar weer nieuwe emmertjes mee te vullen en deze uit te delen aan wie het ook eens wil proberen.
De mensen in mijn omgeving die het ook eens wilden proberen, stellen allemaal dezelfde vragen, want hoe werkt het in hemelsnaam? Hoog tijd voor een handleiding oesterzwammen kweken. Dit is wat je nodig hebt en hoe je het aanpakt.
Benodigdheden
Een complete growkit van bijvoorbeeld RotterZwam (Rotterdam), WesterZwam (Drenthe/Giethoorn), Zwamburg (Maastricht), Haagsezwam (Den Haag), Zuiderzwam (Tilburg) of Fungi Factory (Utrecht). Te koop in regionale winkels en online.
Óf…
Een emmer met deksel. Hoe groter de emmer, hoe groter de zwammen, maar ook hoe langer het duurt voordat je de emmer gevuld hebt. Emmers van ongeveer 1 tot 5 liter zijn ideaal.
Een schaar
Ademende tape zoals papieren schilderstape of Leukopor
Oesterzwammenschimmels bijvoorbeeld van iemand die al eens een emmer heeft opgestart of een apart verkrijgbaar zakje broed.
En…
Koffiedik. Uit een schoon koffiezetapparaat. Het maakt niet uit je je koffie zet in een filter, koffiepad of percolator. Als je heel weinig koffie drinkt, kun je zakken koffiedik afhalen bij onder andere Starbucks of vraag het aan de automaatbeheerder op je werk. Kleine hoeveelheden koffie kun je rechtstreeks toevoegen aan de emmer, grote hoeveelheden kun je bewaren in de vriezer.
Opstarten
Als je geen kit hebt, maak dan eerst je emmer klaar. Maak deze goed schoon en ontsmet hem met kokend water. Boor met een schaar twee gaten van één à twee centimeter doorsnede aan de voorkant van de emmer en twee bovenop. Plak deze gaten vervolgens af met schilderstape. Deze tape laat wel zuurstof door, maar houdt ongewenste schimmels buiten. Uiteindelijk zal de zwam door een van de gaten naar buiten komen. Je kan de tape gewoon laten zitten, totdat de zwam hem vanzelf aan de kant duwt.
Zorg vervolgens dat je wat koffiedik gereed hebt. Als je met een kit of zakje broed begint, neem dan een hoeveelheid die ongeveer net zo groot is als de hoeveelheid broed. Wanneer ik een nieuwe emmer opstart met de restanten van een eerdere emmer, voeg ik minder koffie toe om te voorkomen dat het gehalte schimmels te laag wordt. Werk zo schoon mogelijk, zodat de kans kleiner is dat er andere schimmels of ongewenste bacteriën meeliften.
Als het koffiedik nog vers is, meng het dan met een beetje water, totdat het goed vochtig is en een donkerbruine kleur heeft. Koffie uit een grote zak kun je voor de zekerheid nog even ontsmetten in de magnetron of door het te overgieten met kokend water. De koffie uit de automaat op mijn werk is zeer droog, dus daar gaat behoorlijk wat water overheen om die donkerbruine kleur te krijgen.
Doe het broed of schimmels van een eerdere kweek in de emmer en meng het met een schone lepel met het vochtige koffiedik. Je emmer is nu klaar voor de groei!
Je kan in principe het hele jaar beginnen en doorgaan met kweken en oogsten zolang je er op let dat de emmer in een ruimte staat die ongeveer tussen de 10 en 20 graden is en niet direct in de zon of op de verwarming staat.
Bijvullen
Binnen enkele dagen zul je zien dat er schimmeldraden beginnen te vormen in je emmer. Als je weinig koffie drinkt, kun je de emmer continu bijvullen met verse koffiedik, maar let er wel op dat de schimmel het bij kan houden. De schimmels hebben namelijk tijd nodig om door de koffie heen te groeien en kunnen verstikken als je het te snel bedekt.
Als je grote hoeveelheden koffie drinkt of zoals ik een grote zak meeneemt van kantoor, kun je ook wachten totdat de schimmel een duidelijke witte, pluizige laag vormt bovenop de koffie. Dit duurt meestal ongeveer een week. Voeg vervolgens steeds een laagje vochtige koffiedik toe van niet meer dan een paar centimeter. Voeg de volgende laag per weer toe als de bovenste laag grotendeels wit geworden is. Ga zo door totdat de emmer helemaal vol zit.
Kom je blauwe of groene schimmels tegen? Schep deze dan zoveel mogelijk uit je emmer. Ze kunnen meestal weinig kwaad, dus je kan gewoon doorgaan met vullen. Omdat deze schimmels hun kans grijpen als je koffiedik te droog is, kun je beter ook meteen wat meer water toevoegen. Als je last krijgt van een oranje schimmel, zal de oesterzwam het niet redden en zul je opnieuw moeten beginnen met vers broed.
Groeien en oogsten
Als je emmer helemaal vol is, moet je hem op een plek zetten waar hij een dag-nachtritme meekrijgt maar nog steeds niet in de volle zon staat. Je kan hem eventueel een dag in de koelkast zetten om hem te ‘laten schrikken’. Zo heb je kans dat de zwam wat sneller tevoorschijn komt.
Wees geduldig. Soms verschijnt de zwam de volgende dag al, maar soms duurt het met gemak meer dan een maand. Je zal vanzelf zien wanneer de schimmel een van de vier gaten verkozen heeft en hier een klein knolletje doorheen duwt. In enkele dagen groeit dit bolletje van beginnende stammetjes uit tot zwammen. Soms één grote, soms juist veel kleintjes.
Tijdens de groei kun je de zwammen besproeien met een plantenspuit om te voorkomen dat ze snel uitdrogen. Als ze alsnog uitdrogen – te herkennen aan een glanzende hoed of afname in volume – of als ze stoppen met groeien, kun je ze het beste direct oogsten door de kluit zo dicht mogelijk bij het gat af te breken.
Is de zwam toch uitgedroogd? Geen probleem. Je kan hem wellen en alsnog opeten. Ook kun je ze opzettelijk laten drogen en vervolgens bewaren in een luchtdichte pot op een koele, donkere plek.
Als je pech hebt, kun je wachten tot je een ons weegt, maar zal er helaas nooit een zwam verschijnen. Zolang je schimmel niet compleet uitgedroogd of met oranje schimmels geïnfecteerd is, kun je gewoon opnieuw beginnen.
Opnieuw oogsten
Na de eerste oogst kun je je emmer gewoon laten staan. Zonder er verder iets aan te doen, heb je namelijk nog kans op een tweede of misschien zelfs wel derde of vierde oogst. Die tweede oogst laat meestal wat langer op zich wachten dan de eerste en je moet wat geluk hebben.
Laatst kreeg ik na zes weken onverwacht nog een zwam en soms komt er helemaal niets meer. Het is me een raadsel wanneer er nog wel of juist niet meer een zwam uit komt. Als je geduld hebt, kun je tot twee maanden wachten, anders kun je na elke oogst altijd opnieuw beginnen.
Opnieuw opstarten
Zijn de zwammen uitgegroeid of is je geduld op? Begin gewoon opnieuw! Schep je emmer voor ongeveer 80% leeg. Wat je uit de emmer haalt, kun je gebruiken om nieuwe emmers mee te vullen, zodat je die kan uitdelen of je eigen kansen kan vergroten.
Het mengsel in de emmer is vergroeid tot een stevig geheel. Schep het met een schone lepel om en meng wat vochtige koffie. Vervang indien nodig de tape en je emmer is weer klaar voor een nieuwe ronde!
Opeten!
Voor de enorme oogsten hoef je het niet te doen, maar áls het gelukt is om je eigen zwammen te kweken op niets anders dan koffiedik, is dat best wel heel erg leuk!
Je kan de hele zwam met kluit en al opeten. In het geval van gedroogde zwammen moet je ze eerst even laten weken. Twintig tot dertig minuten in heet water voor geheel gedroogde zwammen of iets korter als ze nog niet helemaal ingedroogd waren. Na het wellen of vers geoogste zwammen kun je vervolgens gewoon fijnsnijden en in de pan gooien. Lekker in de risotto, door de noodles of in de soep.
Dit lijkt me zo leuk uit om te doen, ik ga eens op zoek naar een geschikte emmer en wat broed. Bedankt voor de leuke en inspirerende post! <3
Je kan ook een bakje oesterzwammen kopen in de supermarkt kopen.
En met de steeltjes starten op koffiedik!
Dat is waar ook, ja. Die krengen groeien gewoon door 🙂 Goede tip!
De steeltjes in stukjes snijden en vermengen met het koffiedik? Welke verhouding ongeveer? Hoera voor schimmel!
Ja, volgens mij moet dat gewoon kunnen! Ik zou beginnen met ongeveer half om half.
Als je koffiepads gebruikt, moet je dan de papieren omhulsels verwijderen?
Ik heb ergens gelezen van niet, maar ik vraag me af of je mengsel wel luchtig genoeg is als je uitsluitend pads gebruikt. Ik zou het gewoon eens proberen!
Dank je wel voor je reactie. Voor de zekerheid scheur ik de pads wel open. Ik ga het gewoon proberen?
Een heldere uitleg en goede motivatie! Dankjewel daarvoor
Prachtig verhaal . Ga het ook proberen . Lust graag oesterzwammen . Bij vlees en gebakken eieren en niet vergeten bij alle soorten wild . We zitten weer in het seizoen (wild seizoen
hallo kwekers en hobbyisten .
ik ben aspirant zwam kweker . en heb de volgende vraag .
hoe kun je zelf sporen of broed oosten en klaar maken voor gebruik .
ook de steeljes method svp .
tevens ben ik zoekende naar meerdere soorten zwammen om zelf te kweken , wie oh wie kan mij per email daar antwoorden op geven
bij voorbaat dank
johdijkerman@gmail.com
groet van johan
Als ik me niet vergis kun je zelfs de oesterzwammen uit de winkel fijn snijden en dan gaan daar weer draden uit groeien. Zoek anders even contact met een van de oesterzwammenkwekers die ook kits verkopen. Die hebben er meer verstand van dan ik 🙂
Pingback: Cadeautips voor de feestdagen
Geweldige uitleg!!! Ben er al helemaal enthousiast van geworden :D! Alleen heb ik wel nog een paar vraagjes. Moet je de oesterzwammen/stelen op een bepaalde manier snijden (in de lengte richting of dwars? En gaat het dan om kleine/grove stukjes?
Leuk! Ik ben ooit begonnen met broed en heb dat steeds vermenigvuldigd, dus heb het met de zwammen/steeltjes nog nooit geprobeerd. Ik zou de hele zwam zo klein mogelijk snijden en dan ook weer 50/50 mengen met koffiedik, maar kan geen garantie geven dat het werkt 😉
Prachtige DIY, mijn compliment. Leuk en toegankelijk geschreven, met mooie passende foto’s. Ik heb zo’n grownkit met Sinterklaas ontvangen, maar zat te tobben m.b.t. de tape op de emmer. Op hun handleiding kon ik daar niets over vinden. Dankzij jou het antwoord gevonden. Bedankt. Paul
bij wie kan ik aan zaailingen geraken
om dat ook ééns te proberen ik woon in belgie te oostende
Hey Marc, heb je ondertussen een adres in België gevonden? Ik ben ook wel geïnteresseerd (buurt Leuven)!
Waar kan ik broed voor oesterzwammen kopen aub.
Dag Linda,
Op 25 februari heb ik zelf een emmertje op start gezet.
Het is nu al een maand later en ik heb nog steeds geen kleine kluitjes in zicht. Er is wel heel wat van dat witte schimmel aanwezig.
Weet u misschien of dit normaal is? Of is er misschien iets mis gelopen?
Bedoel je met kluitjes die door de gaatjes moeten komen? Is de emmer wel al helemaal vol?
Wel nee. Aangezien het een best wel grote emmer is en omdat de ik al een hele maand ermee bezig was, besloot ik te stoppen.
Is dat noodzakelijk?
Want bij mij is er op de bovenlaag wel heel wat schimmel aanwezig zoals op de afbeeldingen
Ja, het is echt noodzakelijk dat de emmer helemaal vol is. Anders heeft de schimmel geen ‘reden’ om naar buiten te groeien.
Hier zijn een paar foto’s om mijn probleem te verduidelijken 🙂
Oesterzwammen https://imgur.com/gallery/S91PvLc
Oesterzwammen 2 https://imgur.com/gallery/hosInhH
Oesterzwammen 3 https://imgur.com/gallery/3aR14Nm
Oesterzwammen 4 https://imgur.com/gallery/e0VvPk4
Moeten de zwammen door de gaten gaan groeien of kan je ook het deksel er af halen, zodat over de hele oppervlakte zwammen komen?
Ik heb al een jaar een emmer en kweek zelf dus de zwammen.
tijdens het groeien stopt het vaak opeens en dan snij ik alles er af en droog het dan om het op een later tijdstip op te eten (wel eerst laten wellen).
Nu vraag ik mij af of ik tijdens het groeiproces, de grote zwammen er af kan snijden, zodat de kleinere verder kunnen groeien.
Heeft iemand hier ervaring mee??
Ik heb wel eens gehad dat ik grote zwammen eraf haal en dat er dan nog een zwam komt uit heel klein ‘knopje’ of gaatje dat eerder nog leeg was. Kan soms best een week of twee duren. Als er al een kleine zwam zit, zou je het kunnen proberen, maar hou dan goed in de gaten of hij niet gaat uitdrogen want dan zal hij zeker niet meer verder groeien en kun je hem beter snel oogsten.
Ik heb broed besteld en ben van plan te gaan kweken in een kwark-emmertje. Maar even ten aanzien van de tape: ik heb schilderstape liggen, maar die lijkt me volledig af te sluiten. Of komt daar toch voldoende zuurstof doorheen? Zou het ook kunnen met (stoffen) sporttape?
Ik gebruik zelf ook schilderstape, dus dat werkt prima!
Dag Linda,
Het is me eindelijk gelukt om een kluitje te groeien!
Helaas pindakaas sta ik weer met een ander probleem. De kluitje zag er op zijn eerste twee dagen heel goed uit. Maar nu is hij een heel donkere bruine kleurtje aan het verkrijgen en lijkt het alsof hij aan het krimpen is.
Ik heb water proberen geven en heb hem in een iets donkerdere plek geplaatst in de hoop dat het beter zou worden, maar dat is helaas niet het geval.
Weet u misschien wat er aan de schoen wringt?
Ahh ja, dat klinkt alsof ie is gaan uitdrogen. Balen! Ik heb dit ook vaak gehad en is me nooit goed gelukt om te voorkomen. Omdat ik het idee had dat de luchtvochtigheid wat te laag was, heb ik wat met de plantenspuit gespoten, maar dat hielp ook niet echt. Nu is de luchtvochtigheid ook al een tijdje superlaag, dus ik denk toch dat dat het probleem is. Een koele en niet te lichte plek is inderdaad wel beter. Verder volhouden tot het weer vochtiger weer is, vrees ik.
Ik heb oesterzwammen gekweekt in een elho kweekbak op poten
Broed mengen met koffiedik en dan afdekken met een vuilniszak en deksel erop
Koffiedik moet wat papperig zijn nooit ouder dan 3 dagen
Dag Linda,
Het lijkt mij erg leuk om dit ook te proberen. Alleen heb ik één vraag. Waar zetten jullie de emmer neer?
Het wordt nu buiten wat warmer weer, is dat wel goed voor het proces?
Het zou wel moeten kunnen, denk ik. Ik heb nu geen emmers meer, maar ik zou ze in een hoekje van de woonkamer/keuken/gang/bijkeuken zetten waar er geen zonlicht op valt. Misschien is de droge lucht nu een groter probleem, dus hou de emmer continu goed vochtig.
Ik heb de uitgegroeide emmer leeggegooid in de tuin en ben weer gestart met 20% van de inhoud, dat gaat weer prima (wel de emmer omgespoeld met kokend water)
Het grappige is dat de inhoud wat in de tuin ligt, ook weer oesterzwammen gaat geven. Zou haast denken dat het de zwammen niet zo veel uit maakt, zon/warmte, als het maar veel water krijgt.
Ik heb in maart een emmertje van mijn broer gekregen voor mijn verjaardag. Inmiddels heb ik drie keer geoogst en heb ik negen emmertjes. Een aantal uitgedeeld aan andere enthousiastelingen. Superleuk project.
Ik ben benieuwd of je, in plasts van bried uit een webshop, je ook gewoon het steeltje van een (biologische) oesterzwam uit de winkel kan gebruiken om een eerste emmer op te starten?
Verder spaar ik mn nespresso cupjes op, en als ik genoeg heb wil ik ze open snijden en de koffieprut gaan gebruiken.
Sorry voor de late reactie, maar ja, dat kan! Je kan de zwammen uit de winkel het beste in kleine stukjes snijden en dan verder gebruiken zoals je met broed zou doen.
Okee, dat is gunstig! Werkt dat alleen als er lange steeltjes aan zitten, liefst met wat pluis? Of kan het ook van bv de bovendkant van de steel, en de hoed?
Ik had het al 2x geprobeerd, maar kreeg een lichtgroene waas op de schimmel die bleef maar terugkomen. Dus dacht dat wordt niks.
Ik gebruikte trouwens schilderstape met wat gaatjes erin geprikt voor de zuurstof…
Pingback: Koffiedik - STICHTING GROENE HART
Hallo, wij hebben weleens zo’n kit gekocht en willen het nu zelf gaan proberen in een emmer. Ik drink dolce gusto koffie. Mijn vraag is of je de koffiedrap uit die cupjes hiervoor ook kan gebruiken. Dat zou namelijk een hele hoop schelen. Als ik dan die drap eruit haal, kan ik de cupjes weer hergebruiken. Ik hoor graag van u. Groetjes Maartje
Bedankt voor de goede uitleg. Het is voor mij alleen onduidelijk hoeveel broed & koffiedik ik moet gebruiken voor het opstarten. Ik las wel dat de verhouding 50/50 is. Maar stel ik heb een emmer van 1.5 liter, hoeveel eetlepels broed moet ik dan gebruiken?
@Pam, in principe kun je heel klein starten, wachten tot het wit is uitgeslagen, wat koffie toevoegen, weer wachten tot het wit is uitgeslagen, zo groei de schimmel je hele emmer vol. Het broed dat je bij de pot van Rotterzwam krijgt is gemengd met koffie genoeg voor een dun laagje dat de bodem bedekt, dus daar zou je vanuit kunnen gaan.
Moet het koffiedik tijdens het groeien van de schimmel nat gehouden worden? Bijvoorbeeld door af en toe water erbij te gieten?
Ik las in de reacties dat de zwammen na een tijdje uitdrogen en bruin worden. Dit is te verhelpen door ze dagelijks 1 à twee maal te benevelen met een spray busje. Dan groeien ze mooi verder.
Bedankt voor deze duidelijke uitleg! Ik heb dit vorig jaar een paar x geprobeerd met steeltjes van oesterzwammen uit de winkel in een emmertje uit de horeca, maar dat lukte niet. Van de week heb ik bij Rotterzwam een zakje broed gekocht en nu zie ik dat je dat allemaal hebt doorgekruist? Waarom is dat?
Ik heb zeker last gehad van oranje schimmel bij de gaten, met een lepel heel voorzichtig verwijderd, tape vervangen en blijven duimen.
Met prachtige zwammen als eindresultaat!
Niet opgeven of meteen de handoek in de ring gooien, je emmer is nog niet verloren.
Beste lezer,
De oesterzwammen willen maar niet uit de pot komen. Kan ik een foto sturen van wat er in de pot te zien is … snap er niks van.
Gr Dana
Leuk artikel. Zo’n 4 maanden geleden ontdekt, broer gekocht en bij Starbucks een zak koffiedik gekregen. Vandaag, dus na goed 3,5 maand wachten, is er een kluit uit een van de gaatjes gekomen! Afwachten of het een goede oogst wordt.
Pingback: Jolinature
beste, ik was zeer tevreden met de groei van mijn oesterzwammen, maar het lijkt mis te gaan.
De zwammen zelf lijken te schimmelen en te verschrompelen??
Ik zou dit graag eens proberen, maar ik zet maar een of twee keer per dag een espresso. Het duurt dus wel even voordat ik genoeg koffiedik heb. Zou ik het koffiedik kunnen opsparen in de vriezer, of verliest het dan zijn werking?
Ik wil ook gaan proberen maar het is me niet duidelijk hoeveel broed ik moet kopen voor een emmer van 5 liter.
Is er iemand die dat kan zeggen?
Hallo, ik heb de eerste oogsten binnen van een groeikit met emmer. Nu ben ik aan het vermenigvuldigen in meerdere emmers, maar waarom moeten er 2 gaatjes in de deksel? Waarom in een grote emmer niet 3 gaatjes verspreid vlak onder de rand? Mijn ervaring is dat het uitdroogt en als er bovenop iets groeit moet je wachten tot dit geoogst is voordat je het een beetje water kunt geven.
Kan ik oesterzwammen grow vaccuum bewaren en voor hoelang ?