Oesterzwammen kweken op koffiedik

Zelf paddenstoelen kweken op koffiedik? Rotterzwam doet het! Maar zou ik het zelf ook kunnen? Dat wilde ik natuurlijk wel eens proberen.

Hergebruik van afvalstromen

Koffiedik is typisch zo’n restproduct waar we – of nou ja, jullie dan – veel van produceren en er verder niet zoveel mee doen. Misschien gooi je het nog net in de GFT-bak, maar dat is het dan ook wel. En dat terwijl er voor elk kopje koffie relatief ontzettend veel ‘afval’ overblijft.

Wist je dat je nog ontzettend veel kan doen met koffiedik? Tessa maakte een mooi overzicht op Awkward Duckling. Er zitten nog veel voedingstoffen in de koffieprut, het haalt ongewenste geurtjes weg, bestrijdt ongedierte en je kan ermee schrobben en verven. En er oesterzwammen op kweken, blijkbaar. Zonde om zomaar weg te gooien dus!

Rotterzwam en BlueCity

Waar en wanneer ik het precies voor het eerst hoorde, weet ik niet meer. Maar ik weet nog wel dat ik erg onder de indruk was van het idee om oesterzwammen te kweken op koffiedik. Blijkbaar zitten er genoeg en de juist voedingsstoffen in koffiedik om paddenstoelen op te laten groeien. Hoe tof!

Rotterzwam pakt het groots aan. Ze verzamelen koffiedik en koffieschillen bij lokale horeca, kweken daar oesterzwammen op en verkopen die weer door aan lokale horeca. Op deze manier wordt er weinig verspild en zijn de lijntjes van aan- en afvoer kort.

Rotterzwam heeft zich overigens gevestigd in het Rotterdamse BlueCity, dé broedplaats voor circulaire ondernemingen in het oude Tropicana-zwembad. Hier wordt onder andere leer gemaakt van fruitafval en printerinkt van plastic.

In deze aflevering van Tegenlicht leer je meer over circulaire economie en krijg je een inkijkje in BlueCity. Ook kun je mooi zien hoe ze bij Rotterzwam de koffiedik in lange plastic zakken ophangen in de gekoelde ruimte van een voormalige beautysalon.

Zelf oesterzwammen kweken

Wat Rotterzwam kan, kunnen wij ook. Je kan een growkit bestellen die bestaat uit een emmer, broed en stickers. De instructies per e-mail helpen je op weg.

Een collega van mij was er als de kippen bij en hield me op de hoogte van zijn kweekexperimentjes. Hij bestelde nog eens opnieuw zakjes broed en vroeg of ik ook een zakje wilde. Nou, JA!

Eén detail: bij ons in huis wordt haast geen koffie gedronken. We bewaren de koffie niet voor niets in de vriezer. Maar ik kreeg al snel koffiedik toegeschoven van collega’s en later ook van de koffiemeneer die de grote automaten bijvult op kantoor. Die wist me te vertellen dat de universiteit waar ik werk, overweegt om zelf ook oesterzwammen te gaan kweken. Zou sowieso een goed idee zijn als ze ook maar íets gaan doen met die kilo’s koffiedik die er per dag doorheen gejaagd worden!

Opstelling en aanvullen

Maar goed, terug naar mijn eigen projectje. Omdat ik broed kreeg en geen complete kit had, moest ik eerst een emmertje zoeken en daar vier gaten in prikken met een schaar: twee bovenop en twee aan de zijkant. Over de gaten plakte ik stukjes papieren tape zoals schilderstape of Leukopor.

Omdat ik enorme zakken koffiedik kreeg, bewaarde ik dat in de vriezer en nam er elke keer zoveel uit als ik nodig had. Dat ontdooide ik in de magnetron en roerde er meteen wat extra water doorheen. De koffiedik moet namelijk flink vochtig zijn.

Voor de eerste vulling mengde ik het broed met een gelijke hoeveelheid koffiedik. De schimmels begonnen snel te groeien en toen na een paar dagen een spierwit pluizig laagje was gevormd, kon ik een nieuw laagje koffiedik toevoegen. Na een kleine maand waren er genoeg laagjes om de emmer helemaal mee te vullen.

Groeien, groeien en groeien

Toen de ruimte en voedingsstoffen op begonnen te raken in de emmer, was dat het teken om een zwam te gaan vormen. Het duurde een tijdje, maar daar kwam hij dan! Mijn eerste zelfgekweekte zwammetje.

De groei ging eerst erg hard, maar na een paar dagen droogde hij uit en begon hij te verschrompelen. Ook na het afsnijden van de zwam kwam er geen tweede groei meer uit de emmer.

Daarna had ik de inhoud van de eerste emmer verdeeld over een paar kleine emmertjes, want de schimmel kan in principe gewoon verder groeien. De koffieprut stonk nogal en er verscheen een blauwe schimmel die na herhaaldelijk wegscheppen alsmaar bleef terugkomen. Maar de witte oesterzwammenschimmel groeide ongehinderd en gestaag door. Nu hield ik de koffieprut extra nat in de hoop dat een volgende oogst niet zou uitdrogen.

In een van de kleine emmertjes kwam als eerste weer een zwam, maar ook die droogde al uit voordat hij een aardige grootte had bereikt. Bij Rotterzwam hangen ze de zakken in een gekoelde en vochtige ruimte, zodra de zakken helemaal gevuld zijn met schimmel. Een koele plek mét dag- en nachtritme hebben we niet echt en de lucht is huis is vrij droog, dus zette ik de emmers maar eens buiten.

Het al half uitgedroogde zwammetje was daarmee niet meer te redden, maar even later verschenen er ineens wat grotere zwammen bovenop de grotere emmer. Nog steeds werden ze niet echt zo groot als het hoort en begonnen ze al snel weer uit te drogen, maar het was eindelijk iets meer dan een hapje. Uit het kleine emmertje komt nu alweer een tweede zwammetje, dus het lijkt buiten iets beter te gaan.





Het blijft nog wel een beetje aanmodderen met dat kweken, maar het lukt wel! Gelukkig heb ik niet de ambitie om een echte kwekerij te beginnen en aangezien het alleen maar ‘afval’ en niet al te veel moeite kost, is het kleine beetje oogst al wel een leuke beloning om nog verder te blijven proberen.

Smaakt het ook?

De zwammen moesten natuurlijk ook nog gegeten worden! De allereerste half uitgedroogde zwammetjes bakte mijn vriend met alleen wat olie en knoflook. Dat was een gekke sensatie, want de buitenkant was heel crunchy, terwijl de binnenkant nog sappig was. Wel lekker juist.

De tweede kleine en derde iets grotere oogst waren ook al redelijk uitgedroogd tegen de tijd dat we ze gingen eten, dus die heb ik een klein half uurtje geweekt alsof het luxe gedroogde zwammen waren. De structuur bleef stevig en de smaak krachtig. Lekker!

Lijkt het jou ook leuk om een aanrechtagrariër te worden? Bestel je growkit hier.
Als ik weer eens in Rotterdam ben, ga ik ook maar eens op zoek naar de Rotterzwam bitterballen!