Waar gebruiken we thuis het meeste water voor en hoe kunnen we besparen?

Hoewel we in Nederland vaker last hebben van een overschot dan een tekort, kunnen we maar beter zuinig omgang met ons water. Maar waar gebruiken we eigenlijk het meeste water voor? En op welke manieren kunnen we het beste besparen?

Gemiddeld verbruik

Gemiddeld verbruiken we per dag 120 liter water in huis. Het overgrote deel gaat door het doucheputje en door de wc. Een kleiner deel verbruiken we aan de wastafel en in de keuken.

Ter vergelijking: 120 liter is ongeveer de inhoud van een badkuip. Elke dag. Per persoon. Best wel veel, nietwaar? Ik vraag me af hoeveel ik zelf eigenlijk verbruik en of dat niet een beetje minder kan.

Bovenstaande verbruik staat overigens nog los van het water dat we indirect gebruiken door met name het consumeren van vlees, zuivel en ander voedsel en door het kopen van spullen. Dit gebruik is veel groter dan het gebruik in huis, maar laat ik in dit artikel even buiten beschouwing. Hoe je kan minderen met vlees en spullen lees in je onderstaande artikelen:

Vegetarisch koken voor beginners
Onze grootste impact aanpakken door anders met spullen om te gaan

Mijn verbruik

Afgelopen zomer volgde ik met grote interesse hoe Sanne schreef over haar waterverbruik en op zoek ging naar mogelijke waterslurpers in huis. Hoewel ik ben grootgebracht met de gewoonte om de kraan dicht te draaien terwijl je je tanden poetst, ben ik verder nooit heel bewust bezig geweest met mijn waterverbruik. Om te zien hoe ik er eigenlijk voor sta, pakte ik mijn afrekeningen er maar eens bij en las ik de watermeter af.

Gecorrigeerd voor het aantal dagen tussen afrekeningen en aantal huisgenoten, verbruikte ik tot een paar jaar geleden ongeveer 95 liter per dag. In 2017 zakte dit naar 71 liter en dit jaar naar 55 liter. Inmiddels dus ongeveer de helft van wat een gemiddelde Nederlander verbruikt zonder dat ik hier al te veel moeite voor gedaan heb. Dat is niet verkeerd, maar eerlijk gezegd vind ik 55 liter nog steeds behoorlijk veel. Bijna vijf forse emmers per dag. Waar gaat dat naartoe?

Waarom we moeten besparen

Met mijn focus op klimaatverandering heeft het beperken van waterverbruik een ondergeschikte rol gekregen. In een nat landje als Nederlander denk je bovendien vaker aan een overschot aan water dan een gebrek. Maar dat gaat helaas niet helemaal op.

In de afgelopen jaren werd hier en daar al eens een tijdelijk, plaatselijk verbod afgekondigd om water te gebruiken voor je tuin of het wassen van de auto. Afgelopen zomer werd de reële kans op droogte helemaal duidelijk zichtbaar. Het land was zo droog dat er oogsten mislukten, bosbranden ontstonden en grasvelden er geel gekleurd bij lagen. De drinkwatervoorziening kwam niet in gevaar, maar laten we het opvatten als een serieuze waarschuwing.

Zeker als de gletsjers in Europa verdwijnen en de aanvoer van zoet water via de rivieren zal afnemen, zouden we nog wel eens in de problemen kunnen komen. Naarmate het water schaarser wordt, zal het ook duurder worden. Hoewel kraanwater nu nog bijna gratis is, is elke mogelijke besparing natuurlijk altijd gunstig voor de portemonnee.

Hoe we kunnen besparen

Uiteraard moeten we vooral die kraan dicht blijven draaien tijdens het tandenpoetsen, maar als we weten waarmee we het meeste water gebruiken, kunnen we pas echt een groot verschil maken. Het onderstaande overzicht van Vitens biedt uitkomst.

Bad en douchen

Het overgrote deel van ons waterverbruik gaat op aan douchen. Dit doen we gemiddeld 8 tot 9 minuten per dag en gebruiken we daarbij maar liefst zo’n 50 tot 80 liter per dag. Met het aanpassen van je douchegedrag kun je dus een enorm verschil maken én is dit extra zinvol omdat je er meteen gas mee bespaart. Gasverbruik draagt namelijk sterk en direct bij aan klimaatverandering.

De afname in mijn waterverbruik gedurende de laatste jaren heeft waarschijnlijk alles te maken met dat ik korter en minder vaak ben gaan douchen. Het valt me op hoe groot het verschil is, terwijl het me helemaal niet veel moeite kost. Waterbesparing is een welkom bijeffect van minder douchen, maar in eerste instantie begon ik daarmee om minder gas te verbruiken.

In het artikel Duurzaam douchen hoeft niet per se supersnel te zijn geef ik diverse tips om duurzamer te douchen. Het meest effect is met stip korter en/of minder douchen. Meestal wordt er nogal op gehamerd om vooral korter te douchen, maar ik ben persoonlijk groot liefhebber van minder vaak douchen. Dit is dé oplossing voor ultiem luie mensen zoals ik, want je hoeft niet enorm te haasten op dagen dat je wel onder de douche staat, kan langer in bed blijven liggen op dagen dat je niet doucht en halveert met gemak je verbruik in plaats van dat je met moeite een minuutje van je tijd af schraapt.

Behalve korter en/of minder vaak douchen, is het erg zinvol om een spaardouchekop te gebruiken, zodat je minder water gebruikt zonder dat je het überhaupt merkt. Ook kun je erop letten dat je de kraan niet verder open zet dan een eventuele begrenzer aangeeft. Om te voorkomen dat je lang onder de douche staat, neem je vooral geen tandenborstel of scheermes mee en gebruik je liever geen heel arsenaal aan producten waarmee je je eindeloos staat in te smeren.

Een bad nemen komt overeen met ongeveer 17 minuten douchen met een spaardouchekop, dus dat tikt meteen flink aan. Als je toch in bad wil, kun je het bad minder vol doen of meteen het hele gezin erin zetten. Een goed geïsoleerd bad koelt bovendien minder snel af, waardoor je minder snel geneigd bent om er nog wat heet water bij te doen.

Vorig jaar ontdekte ik dat we gelukkig al een spaardouchekop in huis hadden. Ik hield een tijd bij hoe lang ik douche en kwam uit op een kleine twintig minuten per week. Dit komt neer op gemiddeld 14 liter per dag. Hier ben ik voorlopig tevreden mee en probeer ik in stand te houden. Hoewel ik stiekem best heel graag een bad zou willen als ik later ‘groot’ ben…

Toiletgebruik

De tweede grootverbruiker van water in huis is de wc. Je kan water besparen met het gebruik van een kleinere bespaarknop of een stopknop. Bij kleine boodschappen kun je ervoor kiezen om niet door te spoelen of minimaal beetje water te gebruiken als dat kan. Bij aanschaf van een nieuwe spoelbak kun je voor een kleiner reservoir kiezen met bespaarknop.

Wij hebben een ouderwetse knoeperd van een spoelbak in ons huurhuis. Er is in geen velden of wegen een bespaarknop te vinden en je kan het doorspoelen ook niet vroegtijdig stoppen. De bak gaan we zelf niet vervangen, maar ik heb afgelopen zomer vanwege die aanhoudende droogte wel eindelijk een trucje uitgehaald wat er eerder nooit van kwam.

Er staan inmiddels namelijk een aantal glazen potten gevuld met water in de spoelbak die het volume in het waterreservoir ongeveer halveren. De wc spoelt nog precies zo door als voorheen, maar stopt alleen wat eerder. Dit is pas makkelijk besparen! Ik heb me al voorgenomen dat ik ze stiekem laat staan als we ooit verhuizen. Ons geheimpje.

Een spoelbeurt kost nu nog ‘maar’ zo’n 5 liter. We gaan gemiddeld zes keer per dag naar de wc, dus dat komt neer op 30 liter per dag. Ik ga er vanuit dat ik zo’n 25 liter thuis verbruik, omdat ik uiteraard ook wel eens op mijn werk naar de wc ga. Omdat we dit trucje nog maar een half jaar gebruiken, wil ik nog even afwachten of ons waterverbruik nog verder afgenomen is op de volgende afrekening. Anders zet ik er misschien nog wel een potje bij in die spoelbak.

Wassen

Een wasmachine gebruikt gemiddeld ruim 50 liter per wasbeurt en kost een gemiddelde Nederlander ruim 14 liter per persoon per dag. Besparen kan met een zuinigere wasmachine, eco-stand en vooral door minder vaak en uitsluitend met een volle trommel te wassen.

Toen ik bijna vier jaar geleden verhuisde naar mijn eigen flatje wilde ik per se een wasmachine met A+++-label vanwege het lagere energieverbruik. De bijlage brengt me in verwarring over het waterverbruik. Uit de ene tabel blijkt een verbruik van 43 liter per wasbeurt, uit de andere tabel 50 liter. Beide geldt voor een katoenprogramma, maar er is geen informatie over het eco-programma dat ik vrijwel altijd gebruik.

Voor het gemak ga ik dan maar uit van 50 liter per wasbeurt. We wassen gemiddeld een keer per week voor twee personen, dus dat komt neer op 3.6 liter per persoon per dag.

Wastafel

Aan de wastafel gebruiken we gemiddeld 4.76 liter per persoon per dag. Nu komt het er toch weer op neer dat we de kraan niet laten lopen tijdens het tandenpoetsen, want dat scheelt al snel een paar liters. Als je je met een washandje wast, gebruik je eveneens al snel minder water dan wanneer je dat onder de lopende kraan doet.

Het is een beetje lastig te meten, maar ik gok dat ik ongeveer twee liter water per dag gebruik aan de wastafel. Ik was me niet heel uitgebreid, want er hoeft geen make-up van mijn smoel geschrobd te worden en mijn huid wil liever ook geen zeep. Veel water heb ik dus niet nodig en valt er hier in ieder geval niet veel te besparen.

Afwas

Gemiddeld kost een afwasje ongeveer 9 liter per keer en een vaatwasser iets minder dan het dubbele, maar omdat een vaatwasser minder vaak gebruik wordt, is deze dan weer iets zuiniger in het watergebruik. Als je zuiniger bent dan gemiddeld, kan een handwas mogelijk wel weer zuinig zijn dan de vaatwasser.

Besparen kan door het gebruiken van een zuinige vaatwasser, door niet voor te spoelen, door niet af te wassen onder de lopende kraan en door de wasbak of een teiltje niet verder te vullen dan nodig is.

Onze vaatwasser is een geliefd tweedehandsje. Ik weet niet precies hoe oud hij is, maar hij blijkt gelukkig niet heel onzuinig. Bij het eco-programma dat we altijd gebruiken, verbruikt hij volgens de handleiding 16 liter per keer. Hij gaat ongeveer twee keer per week aan, dus dat komt neer op 2.3 liter per persoon per dag.

Drinken, koken en schoonmaken

Volgens Vitens gebruiken we ruim een liter water per persoon per dag om te drinken en ruim een liter om eten te wassen en te koken. Daarnaast gebruiken we nog bijna vier liter voor overige dingen zoals handen wassen, schoonmaken en de auto wassen.

Ik heb het idee dat wij iets meer water gebruiken om te drinken en te koken, maar die vier liter voor over dingen vind ik lastiger inschatten. Naast het gebruik van de vaatwasser, spoel ik nog wel eens iets met de hand af en met handen wassen en een schoonmaakdoekje afspoelen gaan er al snel wat liters doorheen. Voor mijn gevoel wijk ik niet veel af van het gemiddelde van zes liter per dag, maar zeker weten doe ik het niet.

Tuin en kamerplanten

Ten slotte gaat er nog wat drinkwater naar het bewateren van de tuin en kamerplanten. Vooral de tuin kan in een droge zomer nogal wat water opslokken, maar hier is over het algemeen makkelijk op te besparen.

Het grootste deel van het jaar hebben planten geen extra water nodig. Ze kunnen best een tijd zonder water, totdat het weer gaat regenen. Voor droge perioden en planten in potten, kun je regenwater opvangen in een regenton of afvalwater uit huis gebruiken. Denk hierbij aan het opvangen van douchewater voordat het opgewarmd is of water dat je gebruikt hebt om eten in te wassen of koken. Zowel je binnen- als buitenplanten zijn overigens het meest gelukkig met regenwater, omdat daar minder kalk in zit.

Wij hebben geen tuin en verwaarlozen ons moestuintje op het balkon al enkele jaren. Het meeste water gaat naar de planten binnenshuis. Helaas is ons huis niet geschikt om regenwater op te vangen en heb ik mezelf er nog niet toe gezet om douchewater op te vangen. Tot dusver gebruiken we dus kraanwater, ik schat zo’n 8 liter per week en dus 0.6 liter per persoon per dag.

Dus waar kan ik nog besparen?

Nu ik weet waar een gemiddelde Nederlander zijn water voor gebruikt en ik het met mijn eigen verbruik heb proberen te vergelijken, kom ik op het volgende lijstje uit:

Onderwerp	Aantal liters
Douche	14
Toilet	25
Wassen	3.6
Wastafel	2
Afwas	2.3
Koken en overig	6
Tuin en planten	0.6
Totaal	53.4

Het totale geschatte gebruik komt heel aardig overeen met de 55 liter die uit de laatste afrekening bleek. De glazen potten liggen echter nog maar een paar maanden in de spoelbak en zal het verbruik van de wc het afgelopen jaar in werkelijkheid hoger zijn geweest. Waarschijnlijk heb ik wat andere onderdelen dus een beetje overschat – of mijn vriend gebruikt meer dan ik, dat kan ook -, maar ik denk dat het in ieder geval een goed beeld geeft van waar ik mijn water aan besteed en waar er ruimte voor besparing is.

Zelfs met glazen potten in de spoelbak gebruik ik verreweg het meeste water middels onze wc. Dit had ik me eerder nooit zo gerealiseerd, maar daar kan ik wel wat mee. Misschien ga ik toch alvast een extra pot in de spoelbak zetten om te kijken met hoe weinig water het nog goed functioneert. Als mijn vriend en ik ‘s ochtends en ‘s avonds vlak na elkaar naar de wc gaan, trekt meestal alleen de laatste door, maar daar kunnen we wellicht wat beter op letten en eventueel ook overdag af en toe verzuimen om door te spoelen. Ik zou ook nog steeds dat koude douchewater kunnen opvangen om door de wc te kunnen gooien, maar in de praktijk vind ik het nog te veel gedoe in onze microbadkamer.

Hoewel ik ver onder het gemiddelde zit, verbruik ik toch nog aardig wat water onder de douche. Doordat ik niet vaak douche, gebruik ik gemiddeld weinig per dag, maar ik zou ook nog best wat minder per sessie kunnen gebruiken. Hoewel het veel scheelt dat ik onder de douche eigenlijk alleen nog mijn haar was en mezelf een beetje schrob, ben ik best een beetje een treuzelkont.

De categorie ‘overig’ vind ik een lastige. Ik denk dat ik best wat minder water kan gebruiken bij het omspoelen van de snijplank en schoonmaakdoekjes. Juist omdat ik de kraan waarschijnlijk vaker gebruik dan ik me van bewust ben, is het misschien interessant om eens op te gaan letten wanneer ik dat dan precies doe. Dan kan ik ook beter zien wanneer er iets te besparen valt of niet.

Het goede nieuws is dat ik me blijkbaar helemaal niet zo druk hoef te maken over het watergebruik van de wasmachine, de vaatwasser en onze thuisjungle. Dit valt echt in het niet bij de douche en de wc. Dat is maar goed ook, want heel veel minder wassen dan we al doen is haast niet te doen en de vaatwasser en onze plantjes zou ik niet graag willen missen.

Heb jij enig idee hoeveel water je verbruikt en waar je dat aan besteedt?