Mijn milieuimpact in 2020

Je leven verduurzamen? Dan moet je eerst weten waar er winst te behalen is! Voor het vijfde jaar op rij rekende ik uit wat mijn milieuimpact is en bekijk ik waar er nog ruimte voor verbetering is.

Milieuimpact berekenen

In 2016 berekende ik voor het eerst hoeveel impact ik op het milieu maakte op het gebied van koopgedrag, voeding, vervoer en meer. Sindsdien probeer ik mijn impact binnen de draagkracht van de aarde te brengen en kijk ik elk jaar hoe het ervoor staat. Tijd voor een update!

Inmiddels is het alweer ruim vierenhalf jaar geleden dat ik begon met het verduurzamen van mijn leven. Ik wist dat minder vlees eten, korter douchen en weinig energie verbruiken zou helpen, maar ik wilde graag weten welke aanpassingen nou echt het meeste verschil maken. Ik doe natuurlijk liever met weinig moeite iets met een groot effect dan dat ik al mijn tijd steek in iets dat veel minder zoden aan de dijk zet.

Gelukkig ontdekte ik toen ook het boek De Verborgen Impact van Babette Porcelijn. Hierin presenteert zij de top 10 categorieën waarmee de gemiddelde Nederlander de grootste impact op het milieu maakt. Op nummer 1: spullen. Op de voet gevolgd door vlees eten.

Maar hé, ik ben natuurlijk geen gemiddelde Nederlander. Aan de hand van het boek en bijbehorende onderzoek rekende ik mijn eigen top 10 uit. Ik vergeleek mijn verbruik met dat van die gemiddelde Nederlander en rekende dat om naar ‘milieupunten’. Dikke vette nummer 1: vliegen. Ook bij veel andere categorieën week mijn impact nogal wat af van de gemiddelde Nederlander.

Hoe dan ook, het totaal van al die categorieën bleek veel te hoog. Niet bijna vier keer te hoog, zoals voor een gemiddelde Nederlander, maar alsnog ruim drie keer te hoog. Als iedereen zo zou leven als ik, zouden er drie aardbollen nodig zijn. Verre van duurzaam dus. Daarom schreef ik bij elke categorie op wat ik dacht te kunnen verbeteren om dichter bij een eco-neutraal leven te komen.

Sindsdien houd ik mijn voortgang bij en ben ik ook dit jaar opnieuw aan het rekenen gegaan. Het uur van de waarheid. Is mijn leven er weer een stukje duurzamer op geworden?

Update 2020

De berekeningen maak ik steeds van augustus van het voorgaande jaar tot en met juli van het huidige jaar. Dit keer dus van augustus 2019 tot en met juli 2020. Voor deze periode ben ik zo precies mogelijk nagegaan wat ik heb verbruikt, gekocht, gegeten, gereisd, enzovoorts.

Dit jaar vond ik nogal spannend, omdat er een paar flinke veranderingen waren. Zo kon ik eindelijk voor het eerst een vliegvrij schooljaar noteren, maar verhuisden we ook naar een véél groter huis met dorstige tuin, kochten we veel meer spullen dan voorheen, kwam ik thuis te zitten en bracht vervolgens ook mijn vriend zijn ronkende pc mee naar zijn coronakantoor op zolder. Geen idee hoe dat allemaal uit zou pakken. Laten we meteen maar beginnen met het spannendste onderwerp.

Spullen

Een gemiddelde Nederlander koopt jaarlijks voor 2200 euro aan spullen. De afgelopen jaren kocht ik fors minder spullen dan een gemiddelde Nederlander, zeker na het ontdekken van de kringloop in 2017. Echt moeilijk vond ik het niet, maar het vroeg zeker de nodige oplettendheid om niet al te vaak te zwichten voor iets dat meestal niet echt nodig is en het doorzettingsvermogen om wat meer moeite te doen om dingen tweedehands te kunnen vinden.

Ondanks de beperkte hoeveelheid aankopen was mijn impact door middel van spullen de afgelopen jaren al ongeveer een vijfde van de hele impact die ik maximaal zou willen maken. Omdat de impact van spullen snel oploopt bij meer aankopen, blijft het een categorie om nauwlettend in de gaten te houden.

Dit jaar stonden we als gevolg van onze verhuizing om de haverklap in de bouwmarkt, scoorden we wat nieuwe dingen en kocht ik royaal in bij de kringloop. Vooral bij de bouwmarkt gingen er bakken met geld doorheen.

Ondanks dat het geen nieuwe spullen zijn, tel ik tweedehands spullen elk jaar gewoon mee. Per persoon kochten we voor een kleine 72 euro een stoel, (tuin)gereedschap, een wasmand, een wasmolen, prullenbakjes, een gieter en een wasbak. Dat valt me nog wel mee.

Nieuw kochten we een spaardouche, dweil, radiatorventilator, tuingereedschap, doorvoerstekker, een duur kussen voor de goedkope tweedehands stoel, een spiegel en hout en beslag om meubels mee te maken. Kosten: 373 euro per persoon. Hiermee kom ik nu al hoger uit dan vorig jaar, hoewel er ook spullen bij zitten die juist stroom of gas zullen gaan besparen en daarmee eigenlijk juist eco-positief zijn.

Voor de aankopen bij de bouwmarkt heb ik onderscheid gemaakt tussen spullen die we gebruikt hebben om het huis op te knappen en spullen voor de inrichting. Verf, behang, behanglijm, tape, rioolbuizen, kit, led-lampjes en andere dingen die we niet mee nemen bij een volgende verhuizing schaar ik onder onderhoud van het huis en valt hiermee in de categorie ‘wonen’. Dit zou uiteraard anders zijn wanneer je je muren elk jaar van de nieuwste trendkleur voorziet. Wat ik wel heb meegeteld is 154 euro per persoon aan gereedschap, een lekbak, plantenspuit, lampen, emmers en touw.

In totaal kom ik hiermee uit op iets minder dan 600 euro. Nog altijd royaal onder het landelijk gemiddelde, maar ook een aanzienlijke stijging ten opzichte van vorig jaar. En dan hebben we dit jaar nog niet eens eetkamerstoelen, tuinmeubelen en een kledingkast van onze wensenlijst kunnen schrappen. Deze categorie zal dus ook de komende jaren een uitdaging blijven.

Het lastige vind ik dat je met deze berekeningen afgestraft wordt als je kwalitatief betere en daarmee vaak duurdere spullen koopt. Die kledingkast gaan we – en met we bedoel ik eigenlijk mijn lief – waarschijnlijk zelf maken, net zoals onze nachtkastjes dit jaar. Daar geven we ongeveer net zoveel geld aan uit als aan een nieuwe kast, maar dan kunnen we duurzame materialen kiezen en een ontwerp dat precies naar onze zin is, zodat het niet elke paar jaar aan vervanging toe is.

Vlees

Ook dit jaar zou het zomaar eens gebeurd kunnen zijn dat er een plakje gedroogde worst of stukje zalm in mijn mond is gestruikeld, maar de hoeveelheden zijn niet noemenswaardig. Het heeft even geduurd voordat ik zo ver was, maar ik hou de teller op nul en ben van plan daar never nooit meer iets aan te veranderen.

Wonen

Ah ja, die verhuizing dus. Beter voor ons gemoed dan voor onze impact, want we gingen van 22.5 naar 56 vierkante meter per persoon. Ons stroomverbruik ging van een kleine 1500 naar een kleine 2000 kWh en ons gasverbruik steeg van 380 naar 565 m³. Niet verrassend dat het aantal milieupunten hierdoor ook oploopt van 34 naar 64.

In de komende jaren zou het stroomverbruik mogelijk wel weer wat lager kunnen als we minder thuis werken, hoewel dat onze impact in feite alleen maar verlegt in plaats van verkleint. Tot mijn verdriet hebben we onze überzuinige koelvriescombi verkocht en zitten nu met oude inbouwunits, dus daar valt waarschijnlijk nog wel wat winst te behalen. En bij die ronkende pc dus, maar dat is no go area voor mij om over te beslissen.

Het gasverbruik zal juist best nog eens flink hoger kunnen uitpakken als we weer eens een fatsoenlijke winter krijgen. Om dit te voorkomen, kunnen we wel nog het een en ander beter isoleren, maar daar moet eerst nog even voor gespaard worden.

Een kleine troost tegenover deze toename is wel dat we het geschatte energieverbruik op basis van het verbruik van de vorige bewoners met 60%(!) hebben kunnen verlagen met een spaardouche, tochtstrips, ledlampen en vooral zuiniger gedrag. Het heeft dus echt héél veel zin om bewust om te gaan met je cv en apparatuur.

Auto

Het aantal autoritjes dit jaar zijn letterlijk op één hand te tellen. We huurden een verhuisbusje (waar ik niet eens in gezeten heb, want ik vervoerde intussen de planten met de bakfiets – hoogtepunt van het jaar!), ik reed een keer met een vriendin mee, we huurden een keer een autootje toen het ov nog eng was, ik reed met mijn vader naar de bouwmarkt en verder deden we alles met ons oude bakfietsbarrel en bleven we vooral heel veel thuis. Gedeeld door het aantal personen per ritje kom ik uit op een indrukwekkende en tevens sneue 48 autokilometers. Nét iets onder het landelijke gemiddelde van 8745 kilometer per persoon per jaar.

Plantaardig eten, vis en drinken

Net als vorig jaar ga ik er wederom van uit dat ik vrij gemiddeld eet, maar mijn impact fors lager mag inschatten omdat ik vrijwel geen frisdranken, koffie of thee drink. Bij de gemiddelde Nederlander is namelijk 70% van de impact in deze categorie vanwege dranken. Ik drink wel regelmatig bescheiden hoeveelheden alcohol, dus besluit ik mijn inschatting met 50% in plaats van de volledige 70% te verlagen.

Verder kies ik regelmatig – maar niet heel consequent – voor lokale en biologische producten, stop ik alles in mijn herbruikbare tasjes en heb ik een zero tolerance policy tegenover voedselverspilling hier in huis, waardoor ik vermoed dat ik meer redenen heb om wat aan mijn score te schaven. Alleen chocolade is in deze categorie een grote, impactvolle guilty pleasure.

Vliegen

Jaaaahoe! Eindelijk! Na zoveel jaren proberen om minder en vervolgens niet meer te vliegen, een vliegvrij kalenderjaar dat niet terug te vinden was in deze berekeningen per schooljaar en dan weer een buitenlandse bruiloft waarvoor ik tóch weer met een flinke dosis tegenzin in het vliegtuig stapte, is het nu dan eindelijk gelukt. Mijn score is nul.

Waar ik het in 2018 nog best spannend vond om te zeggen dat ik tenminste een jaar niet meer zou vliegen, heb ik nu steeds meer het gevoel dat ik het ook echt niet meer wil en mezelf niets ontzeg. Het is mijn keuze en zo moeilijk is het allemaal ook weer niet.

Voorlopig blijf ik erbij dat ik ervoor kies om ‘in principe niet’ te vliegen. Alleen wanneer vrienden of familie een heel bijzondere reden veroorzaken, zal ik het per situatie overwegen. Als ik toch per se nog eens voor de lol ver weg wil, ga ik er ook gewoon voor zorgen dat ik dan de tijd heb om langzaam over land te reizen. Dat maakt zo’n reis alleen maar bijzonderder. Verder vermaak ik me uitstekend met mooie tripjes op onze eigen continent en dankzij corona blijkt ook een fietsvakantie in eigen land best al heel waardevol te zijn.

Kleding

Ik kocht en kreeg dit jaar aardig wat kleding voor mijn doen. Alleen een jurk, wat ondergoed en een bikini waren nieuw, waarvan alleen die laatste waarschijnlijk niet eerlijk en duurzaam geproduceerd is. Daarnaast kocht ik tweedehands twee broeken, twee rokken, een shirt, twee truien en zomerschoenen en kreeg ik een zelfgemaakte rok van een duurzame stof van linnen en lyocell. Ook kocht ik linnen theedoeken en een fantastisch nieuw dekbed van lyocell die ik hier meetel, omdat het allemaal textiel is.

Van de gekochte kledingstukken heb ik geprobeerd in te schatten wat het gewicht is en alles bij elkaar opgeteld. Voor tweedehands kleding tel ik maar – heel arbitrair bepaald – een derde van het gewicht mee, omdat ik net als bij tweedehands spullen vind dat het grootste deel van de impact bij de eerste koper zou moeten liggen en van de andere kant vind ik ook dat we ons niet helemaal kunnen vrijpleiten. Het gewicht van het dekbed heb ik zelfs gehalveerd, omdat lyocell veel duurzamer is dan een ‘gemiddelde stof’ zoals katoen of polyester.

Ook het komende jaar wil ik gericht blijven zoeken naar kledingstukken en de tijd nemen om het eerst tweedehands te zoeken. Als ik niet kan vinden wat ik zoek, blijk ik vaak verrassend lang zonder te kunnen en anders koop ik het het liefst fair. Alleen bij uitzondering koop ik nog iets dat niet duurzaam en/of fair is.

Zuivel en eieren

Net als voorgaande jaren eet ik nog steeds behoorlijk veel kaas, zowel op brood als bij het avondeten. Verder eet ik nog altijd sojayoghurt bij het ontbijt, weinig andere zuivel en niet zo regelmatig een eitje. Kaas zorgt voor het overgrote deel van de impact vanwege de relatief hoge impact van kaas ten opzichte van andere zuivel en ei. Hier valt dus de meeste winst te behalen – ook op het gebied van dierenwelzijn -, maar daar blijf ik alsmaar de struisvogeltechniek toepassen. Zou het dan toch echt verslavend zijn?

Water

Hoewel waterverbruik relatief weinig impact heeft, blijft zuinig gebruik – zeker in tijden van droogte – onze aandacht waard. Eind 2018 bleek ons waterverbruik ongeveer de helft minder dan wat een gemiddelde Nederlander verbruikt, met name doordat we maar ongeveer twee keer per week douchen. Daarna verlaagden we het verbruik nog iets meer door de spoelbak van onze wc te vullen met potten.

Nu is het verbruik weer iets toegenomen, van 20 naar 22 m³ per persoon. We hebben flink wat geklust en gepoetst met water, de nieuw aangelegde tuin had tijdens zes weken absolute droogte een beetje hulp nodig, we waren plotseling veel thuis en dan moest ik ook nog eens zo nodig een (opblaas)bad. Toch valt de toename me eigenlijk nog best mee. Kort na de verhuizing heb ik de waterverslindende douchekop snel vervangen voor een heel zuinige spaardouche, het bad is mini, ons nieuwe huis is voorzien van moderne wc’s die niet zoveel water verbruiken en inmiddels hebben we ook een regenton en veel begroeiing in de tuin die zelf water vast kan houden. Hiermee moeten we ons waterverbruik ook de komende jaren wel aardig in toom kunnen houden.

OV

Zoals elk jaar is mijn impact voor het OV een stuk hoger dan die van de gemiddelde Nederlander. Ik heb geen auto en neem ook voor vakanties steeds vaker de trein. In augustus namen we de trein en boot naar Corsica en in oktober bezocht ik een bruiloft in Schotland waarvoor ik eveneens per trein en boot reisde. Dit was in totaal zo’n 4500 kilometer. De nog geen 2700 binnenlandse OV-kilometers is ruim een kwart minder dan vorig jaar, wat precies overeenkomt met de maanden dat ik het OV mijdde vanwege corona.

Na de uitspatting van vorig jaar, is mijn impact met het OV weer een stuk lager. Mijn voornemen was om jaarlijks een wat verdere en een wat minder verre treinreis te maken. Een tweede buitenlandse vakantie kwam er niet, maar die kilometers had ik al gemaakt voor de bruiloft. Vermoedelijk zal deze score wel wat verder oplopen als ik – ook voor werk – weer vaker binnenlandse treinreizen zal maken.

Totalen

De gemiddelde Nederlander heeft een totale milieuimpact van 924 punten. Als iedereen zou leven als een gemiddelde Nederlander, zouden we 3.6 aardbollen nodig hebben om ons jaarlijks te kunnen voorzien van grondstoffen. Omgerekend betekent dit dat er per persoon 257 milieupunten beschikbaar zijn als we de aarde niet meer willen belasten dan zij aankan.

In 2016 was mijn score nog 2.9 keer hoger dan wat nodig is voor een duurzaam leven. In 2017 was het 2.5 keer te hoog, in 2018 nog 2.2 keer meer dan mij toekomt en in 2019 was het 1.2 teveel. En hoe frustrerend! Dit jaar kom ik met 260.9 punten uit op 1.02 aardbollen. Nét niet binnen de draagkracht van die ene aardbol die we daadwerkelijk hebben. Voor dertig euro teveel gekocht, 6 vierkante meter te groot gewoond of vijftig gram kaas per week teveel gegeten.

Conclusies

De eindscore is geen grote verrassing. De impact van vliegen en treinreizen werd kleiner en die van spullen en wonen juist groter. Ik ben wel opgelucht dat ik er niet op achteruit ben gegaan. Het voelt wel een beetje als een persoonlijke overwinning dat mijn score op het gebied van vliegen nu eindelijk overeenkomt met waar ik al een paar jaar naar streef. Veel duurzame ontwikkelingen die ik de afgelopen jaren heb doorgemaakt, zitten er inmiddels zo diep ingesleten dat het me geen of nauwelijks moeite meer kost. Van de andere kant weet ik ook donders goed dat een grote klimaatklapper in een klein hoekje zit. Eén verre vliegreis, één setje nieuwe eetkamerstoelen, één nieuwe laptop en je impact knalt zo weer lucht in.

Zo blijkt maar weer eens dat duurzaam leven niet precies volgens een bepaald recept hoort, dat er geen goed of fout is, maar dat het vooral draait om alles met mate te doen. Niet teveel vlees of andere dierlijke producten, niet teveel rijden, niet te ver vliegen en vooral heel weinig spullen kopen.

Positieve impact

Tot zover de negatieve impact die ik met mijn persoonlijke gedrag veroorzaak. Daarmee houdt het natuurlijk niet op, want ik maak ook pósitieve impact. Dit is niet goed meetbaar, maar het leek me interessant om daar ook eens aandacht aan te besteden, omdat dat veel grootser en motiverender kan zijn dan prutsen in mijn kleine persoonlijke marge.

Mijn meest voor de hand liggende en zichtbare impact is met wat ik hier en op social media schrijf en jullie reacties daarop. Zo heb ik uit persoonlijke interesse van alles uitgezocht en met mijn bevindingen ‘per ongeluk expres’ best een aantal mensen naar waterbesparende douchekoppen en verantwoorde hypotheken geïnfluencet. Hoewel ik door een bewogen jaar dit jaar niet zoveel nieuwe content heb geschreven, merk ik dat mijn blog nog steeds goed gelezen wordt. De interactie en het groepsgevoel dat daar uit volgt motiveert me enorm om er – weliswaar op een lager pitje – gewoon lekker mee door te blijven gaan.

Wat dit jaar wel flink veranderde was mijn impact in het werkende leven. Nu had ik voorheen al wel een zinvolle baan in het klimaatonderzoek, maar nu draag ik concreter bij aan oplossingen voor het klimaatprobleem door het ondersteunen van lokale energiecoöperaties die bewoners helpen met het verduurzamen van hun woning. Ook die gemeenschap van aanpakkers werkt zeer aanstekelijk en geeft goede moed. Er zijn al zoveel mensen actief aan het werk voor een duurzamere wereld!

Omdat we er met welwillende burgers alleen niet zomaar zullen komen, hebben we hulp nodig vanuit de politiek en het bedrijfsleven om het hele systeem aan te pakken. Mijn voornaamste dromen voor deze wereld zijn minder inkomensongelijkheid, eerlijke beprijzing waarin vervuiling en klimaatimpact worden meegenomen en bescherming van natuur en biodiversiteit. In het najaar van 2019 liep ik mee met de klimaatmars en startte ik een oproep voor een vliegvrij jaar in 2020, dat onbedoeld wel erg makkelijk werd. Omdat ik niet zo goed weet wat mijn rol verder zou kunnen zijn in een poging tot structurele systeemverandering, steun ik alvast een paar goede doelen en een politieke partij die aansluiten bij mijn idealen. Intussen ben ik letterlijk aan het zaaien, stekken en oogsten geslagen om de biodiversiteit in eigen tuin en die van mijn omgeving een handje te helpen.

Heb jij je eigen milieuimpact al eens uitgerekend? Je kan snel een globaal inzicht krijgen via mijnverborgenimpact.nl, maar als je even wat tijd kunt vrijmaken, zou ik je zeker aanraden om de interactieve impactcalculator op deze website in te vullen. Het geeft enorm veel inzicht in je gedrag en wat je het beste aan kan pakken om duurzamer te leven. Wat zijn jouw grootste uitdagingen? En waar ligt jouw grootste positieve impact?