Zou je misschien best wel wat minder spullen willen hebben? Heb je misschien zelfs een beetje last van Stuffocation of krijg je, net als ik, gewoon wat meer rust in je hoofd als het om je heen niet te vol of rommelig is? Maar weet je ook niet goed waar je moet beginnen of zie je daar tegenop? Opruimgoeroe Marie Kondo weet raad.
Marie Kondo is een vrolijke, jonge, Japanse dame die uitsluitend nette pakjes draagt en haar werk uiterst serieus neemt. Noem het een gave of een afwijking, maar van haar bovengemiddelde opruim- en organisatietalent heeft ze een heuse business gemaakt. In 2011 schreef ze het boek The Life-Changing Magic of Tidying up (Opgeruimd) over haar eigen achtergrond, ervaringen met klanten en haar plan van aanpak dat ze in de loop der tijd ontwikkeld heeft. Ik kende haar alleen van de frase does it spark joy? en was benieuwd wat ze nog meer te melden heeft.
Een beetje maf is ze wel. Als kind ruimde Kondo al dagelijks op. Eerst haar kamer, later ook op school. Haar gezinsleden waren niet zo netjes. Ze was zo fanatiek dat ze stiekem ook hun spullen verstopte om het later weg te kunnen gooien, zodra ze merkte dat niemand het miste. Maar ze bleef bezig met alles elke keer maar weer opnieuw organiseren, totdat ze er uiteindelijk achter kwam dat ze moest voorkomen dat die rommel kon ontstaan. Het antwoord zat in het hebben van minder spullen.
Foto van konmari.com
Klanten van Kondo zijn vaak mensen die compleet doorgeschoten waren in het hebben van spullen, maar ook als het bij jou lang niet zo erg is zou je er wat van jezelf in kunnen herkennen. Ook wij zijn gewend om spullen te kopen als je iets een keer nodig hebt of leuk vindt. Intussen houden we ons bezig met werk, familie, vrienden en andere dingen. De spullen hopen zich ongemerkt op en uiteindelijk bezitten we een hoop wat we vrijwel nooit gebruiken. Hoeveel van de verkochte broodbakmachines zouden er nog regelmatig in gebruik zijn? Er is op zich niks mis met de spullen zelf, maar een overvloed ervan zorgt dat we dus steeds als moeten ordenen, zodat het nog in ons huis past zonder dat we erover struikelen.
De methode van Kondo is er dus ook op gericht om uiteindelijk met veel minder spullen door het leven te gaan. Veel minder nieuwe spullen kopen is één kant van het verhaal, hoe je afkomt van wat je al hebt is de kant waar Kondo wel raad mee weet. Zoals het een echte organisatiefreak betaamt heeft ze een stappenplan dat heel strikt gevolgd moet worden. Alleen dan zul je succes hebben in het opruimen én niet terugvallen in je oude met rommel overspoelde, ik dramatiseer het even, leefpatroon.
Stap 1: Maak van het opruimen een evenement
Als je elke dag een beetje opruimt, zul je eeuwig blijven opruimen. Ga in één keer rigoureus aan de slag en probeer de methode niet aan te passen aan je drukke, luie of kieskeurige karakter. Ruim niet op per ruimte, maar per categorie.
Stap 2: Begin met het wegdoen van spullen
Geleidelijk opruimen werkt niet, want dat kost teveel energie. Een snelle verandering zal een grote effect hebben op je mentaliteitsverandering. Bij veel klanten van Kondo blijkt ‘zo snel mogelijk’ echter wel vaak zo’n half jaar in beslag te nemen. Maar goed, dat zijn de crisisgevallen denk ik dan maar.
Ruim op per categorie. Als je in verschillende ruimtes kleding of boeken hebt, krijg je geen goed overzicht van wat je hebt. Verzamel alle spullen uit die categorie en leg ze op de grond. Hierdoor word je gedwongen om elk item in je handen te nemen en te beoordelen.
Selecteer aan de hand van het criterium does it spark joy?. Het mooie aan dit criterium is dat de aandacht gaat naar de spullen waar je blij mee bent. De twijfelgevallen die je anders waarschijnlijk nog even zal bewaren, krijgen geen kans meer. Alleen de beste spullen blijven over. Hierbij doet het er niet toe of je die trui wekelijks draagt of al drie jaar ongebruikt in de kast hangt. Het heeft ook geen boodschap aan of je het later ooit misschien nog eens kan gebruiken. Het maakt ook niet uit of je twee of dertig broeken overhoudt, een vol of een leeg huis, maar het gaat erom dat je alleen spullen om je heen hebt waar je blij van wordt. En een tandenborstel, wat mij betreft.
Doe het zelf en laat het je familie niet zien. Alleen jij kan beslissen wat je spullen voor je betekenen. Ruim alleen je eigen spullen op en geef niet ongevraagd spullen door.
Heb je toch spullen waarvan je eigenlijk weet dat je er niet blij van wordt, maar toch moeite om het weg te doen? Vraag je af waarom je het überhaupt ooit gekocht hebt en wees dankbaar voor de vreugde die je kreeg tijdens het kopen of voor de les die je leerde nu je weet dat die kleur je niet staat. Het bedanken van spullen is een kant van Kondo die me wat zweverig is, maar het heeft me intussen wel geholpen bij het weggooien van een hoop cadeaus. Die cadeaus waren ooit met liefde speciaal voor mij uitgezocht en kon ik dus onmogelijk wegdoen, totdat ik me realiseerde dat de spullen me eigenlijk in de weg zaten en het weggooien ervan geen gevolgen zou moeten hebben voor de bijbehorende vriendschappen.
Stap 3: Volg een specifieke opruimvolgorde
Verzamel elk item per categorie, voordat je begint te sorteren. Zo zie je eerst hoeveel schoenen of boeken je eigenlijk hebt. Laat je niet afschrikken als je stapels confronterend groot zijn, want dit is precies waarom je er aan begonnen bent.
Begin met kleding, tassen en schoenen. Verdeel dit eventueel in subcategorieën om het behapbaarder te maken. Kondo raadt deze volgorde aan: shirts en truien, broeken en rokjes, jassen en pakken, sokken, ondergoed, tassen, accessoires, gelegenheidskleding (sportkleding, zwemkleding, uniformen) en schoenen. Kleding downgraden naar loungekleding mag niet van Kondo. Oeps, herkenbaar. Joggingbroeken waar nauwelijks in gejogd is, maar wel zo lekker zacht en warm zijn. Ook heb ik altijd een outfit om in te schilderen, zelfs als er al eentje in de was zit.
Ga verder met je boeken. Ook nu moet je alles letterlijk uit de kast halen en één voor één door je handen nemen. Kondo vindt het fysieke contact met het boek een belangrijke vereiste om de eventuele spark of joy te kunnen voelen, maar je mag niet beginnen met lezen want het gaat uitsluitend om het gevoel. Ga je het echt nog eens opnieuw lezen of überhaupt voor het eerst lezen? Je kunt de boeken bedanken dat ze je geleerd hebben dat je ze niet nodig bleek te hebben. En als je het boek al gelezen hebt, heeft het zijn nut al bewezen. Denk ook eens aan het wegdoen van het gevoel dat je allerlei boeken nog moet lezen van jezelf. Als je het later dan toch wil lezen, blijkt een boek gewoon papier met letters te zijn en kun je het opnieuw kopen, volgens Kondo. Nu wilde ik wel per se de boeken van Roald Dahl met zo’n oude kaft zoals ik ze vroeg van de bieb leende, maar daarvoor bood Marktplaats gelukkig de oplossing voor mij.
Papierwerk is als volgende aan de beurt. Mappen, enveloppen, polissen, zakelijke documenten. Kondo heeft zelf een hekel aan papierwerk en raadt aan om alles weg te doen wat niet in gebruik is of tijdelijk of permanent bewaard moet worden. Nu bijna alle rekeningen tegenwoordig digitaal afgehandeld worden, heb ik dit geïnterpreteerd als het bewaren van enkel de meest recente verzekeringspolissen, de laatste vijf à tien jaaropgaven en belastingpapieren, huurcontracten en diploma’s. Garantiebewijzen bewaar ik ook en zodra ik een nieuwe toevoeg kijk ik meteen of er intussen iets verlopen is en dus weg kan. Handleidingen mogen de papierbak in, want die kun je altijd online terug vinden. Postkaarten gaan tijdelijk op het prikbord, maar rouleren uiteindelijk vanzelf de papierbak in. Verder heb ik wel nog wat studiemateriaal waar ik vast nooit meer wat mee doe, maar dat valt misschien dan ook onder de laatste categorie: spullen met sentimentele waarde.
Maar eerst is het tijd voor de rommelcategorie: keukenspullen, CD’s, elektronica, schrijfwaren, medicijnen, paspoort, accessoires en zovoorts. Ook cadeautjes dus. Zodra ze gegeven zijn, is het doel al bereikt. Kondo gaat niet in op het geluk dat je pannen en pennen je geven, maar waarschijnlijk willen er daar toch allemaal wel een paar van hebben voor ons eigen gemak. Mini-shampootjes, originele verpakkingen, kabels, gratis gadgets, reserve knopen en rondslingerend muntgeld daarentegen: gebruik het of doe het weg. Zelf heb ik een tijdje iets te fanatiek van shampoo-aanbiedingen geprofiteerd. Toen ik eenmaal zag hoeveel ik al had, heb ik geen nieuwe meer gekocht en is de voorraad langzaamaan weer aan het slinken tot normalere proporties. De mini’s heb ik één voor shampoo, één voor douchegel en één voor conditioner en vul ik bij uit de grotere fles. Kabels die ik dubbel had of de toepassing niet meer van wist, zijn het huis uit gezet.
Als laatste doe je de spullen met sentimentele waarde. Pas als je beter hebt leren selecteren en vertrouwen op hebt gedaan bij de andere categorieën, kun je aan de slag met deze moeilijkste categorie. Veel dingen herinneren ons aan mooie tijden, maar we mogen ook niet blijven hangen in het verleden. Door allerlei spullen door je handen te nemen, verwerk je meteen ook je verleden. Ga ook na hoeveel spullen je van je ouders of grootouders hebt en of er misschien ook een hoop spullen van jou bij je ouders staan opgeslagen. Zorg ervoor dat je niemand met jouw spullen opzadelt en bekommer je niet om de sentimentele waarde die je inmiddels overleden opa misschien had bij die doos met foto’s die jou nu eigenlijk in de weg staat.
Stap 4: Het opruimen van de spullen die je bewaart
Geef alles een vaste plek. Elke avond mijn tas uitpakken en bedanken voor de diensten van die dag, ga ik natuurlijk niet echt doen, maar alles steeds op dezelfde plek leggen, helpt wel bij het georganiseerd houden van je huis en dan hoef je daarna eigenlijk nooit meer op te ruimen. Het consequent terugleggen van spullen zou je als opruimen kunnen zien, maar ik denk dat het als je daar een gewoonte van kunt maken uiteindelijk veel minder moeite kost dan wanneer af en toe achterstallig onderhoud moet plegen.
Leer niet te goed te organiseren, want dan krijg je teveel spullen in je la of kast. Hou het simpel. Bewaar dingen uit dezelfde categorie bij elkaar en houd spullen van verschillende personen juist gescheiden.
Maak geen stapels, want de onderste dingen kun je hierdoor niet goed bereiken. Bovendien word je onderste trui wordt er ongelukkig van en zo’n miserabel kledingstuk wil je dan vanzelf niet meer aan. Kledingstukken moeten volgens bepaalde instructies opgevouwen worden en wortels moeten rechtop in de koelkast.
Je hebt geen dure opbergmappen, -kasten, -verdelers nodig. Hergebruik een paar schoenendozen of andere verpakkingsdozen om spullen in de sorteren. Mijn pennen en potloden zitten in een oude bestekbak, batterijen in het doosje van een iPod en sokken en panty’s in schoenendozen. Veel goedkoper én duurzamer dan de plastic sorteerdozen die je volgens Ikea nodig hebt.
Nieuwe spullen moet je direct uitpakken en op hun plek leggen. Zo nemen ze minder ruimte in dan wanneer je ze ingepakt laat , voorkom je het ontstaan van rommel en is de kans kleiner dat ze ongebruikt blijven liggen.
Vermijd aanwezig teksten op dozen en producten.
Daar is het weer: spreek je waardering uit voor je spullen. Niet alleen de spullen die je weggooit, moet je bedanken, maar ook de spullen die je gebruikt. Zo leer je je spullen beter waarderen en er beter voor te zorgen, zodat het langer meegaat. De dag dat ik tegen spullen ga praten, is waarschijnlijk dezelfde als ik mezelf bij de psychiater meld, maar het idee van bewustzijn erachter is natuurlijk wel mooi. Alles wat helpt om spullen meer als iets kostbaars en minder als wegwerpmateriaal te zien, vind ik mooi meegenomen.
Stap 5: Richt je aandacht nu op wat je echt wil doen
Als je opruimsessie voltooid is, zul je het geluk van de life-changing magic ervaren! Dat beweert Kondo althans. Je bouwt aan je zelfvertrouwen, leert loslaten, in het nu leven en nadenken over hoe je wil leven. Zonder een overvloed aan spullen kunnen we ons beter focussen op wat belangrijk is. Zo waren er klanten die met hun frisse moed ineens een bedrijf oprichtten, vriendschappen versterkten of zelfs hun huwelijk beëindigden. Het doet me denken aan die tv-programma’s waarin huizen compleet volgepropt zijn met beschimmelde banken, onuitgepakte verhuisdozen, verwaarloosde huisdieren, pizzadozen, muizenkeutels en andere ondefinieerbare troep. Voor zulke mensen zal het leven inderdaad wel op zijn kop gezet worden, maar persoonlijk vind ik life-changing grandioos overdreven. Een tevreden gevoel heb ik echter wel overgehouden aan mijn eigen opruimsessies.
Zelf heb ik nooit zo grondig opgeruimd als Kondo voorschrijft, maar ik herken wel het een en ander. Elke keer als mijn kledingkast uitpuilde, heb ik er wat dingen tussenuit gevist met een vrij tijdelijk resultaat. Twee keer is de kast helemaal leeg geweest, nadat ik mijn studentenkamer had onderverhuurd. Alleen de kleding die ik echt zou gaan dragen, mocht vanuit de opslag terug de kast in. Dat werkte al iets beter. Toen ik na 8 jaar ging verhuizen, schrok ik wel van hoeveel spullen ik al die tijd had verzameld. Volgens mij was ik nogal goed in stapelen en laatjes volproppen. Die verhuizing heb ik aangepakt als kans om direct alles goed uit te zoeken. Van Kondo had ik toen nog niet gehoord, maar ik geloof wel dat het aardig per categorie is gegaan en wederom mocht alles waarvan ik dacht dat ik het ging gebruiken een plekje krijgen. Toen ik vorig jaar nog eens het hele huis door ben gespit met does it spark joy? in mijn achterhoofd, kon er toch nog behoorlijk wat weg. Laat de foto je overigens niet misleiden. Alleen mijn panty’s en leggings heb ik opgerold, zodat ik nu eindelijk de korte en lange kan onderscheiden en het laatje makkelijker dicht kan. Gewone sokken zitten weliswaar in een doos om ze te onderscheiden van enkelsokjes aan de ene kant en dikke sokken aan de andere, maar ze zitten gewoon dodelijk verstikkend opgepropt en ook mijn onderste shirts zijn ouderwets verpletterend ongelukkig. Maak je geen zorgen. Dat ik geen life-changing magic heb ervaren ligt dan ook misschien wel aan het feit dat ik niet netjes alle regels gevolgd heb, maar ik denk liever dat de opruimsessies eerder een gevolg waren van het denken over wat ik met mijn leven wil doen dan andersom.
Het idee is dat het na het opruimen makkelijker zou moeten zijn om je huis opgeruimd te houden en doordat we gelukkiger zijn met onze mooiste spullen er minder neiging is om nieuwe dingen te kopen. Ik vraag me wel af of de gemiddelde Nederlander niet alsnog weer ongemerkt dingen in huis haalt, omdat we niet life changing veranderd zijn, en na een paar jaar later merkt dat kasten weer beginnen uit te puilen. We zouden er dan wel baat bij hebben om niet alleen bij het opruimen van spullen stil te staan bij wat het voor ons betekent, maar om does it spark joy? ook toe te passen wanneer we weer met iets nieuws in onze handen in de winkel staan.
Het boek zelf leest overigens als een trein. Het is even overzichtelijk en beknopt als Kondo’s opruimplan. De bijna kinderlijke eenvoud zorgt er misschien juist wel voor dat je sneller overtuigd bent dat het een goed uitvoerbare methode is. Opvolger Spark joy ga ik niet meer te lezen. Het boek schijnt volgens recensies nogal wat herhalingen te bevatten. Het voornaamste nieuwe aan het boek zijn de illustraties die de nauwgezette opvouwtechnieken verduidelijken, maar daarvoor verwijs ik je met plezier door naar YouTube. Ook, of misschien vooral, als je niet geïnteresseerd bent in het strelen van je truien en het laten rusten van je sokken is dit namelijk behoorlijk vermakelijk. Voor eventjes althans.
